4 februari 2015: Provinciale verkiezingen, landelijke strijd?

‘Na 10 minuten zwemmen in koud water krijg je last van swimming failure; je hart klopt nog wel maar je ledematen worden stijf waardoor het zwemmen bijna onmogelijk wordt’. Met deze beeldspraak schetste onderzoeker Herman Lelieveldt (Roosevelt Academy) gisteren de, in zijn ogen, problematische relatie tussen Den Haag (het hart) en de provincies (de ledematen). Sander de Rouwe (CDA, Fryslân), Geertjan Wenneker (D66, Zuid-Holland), en Xander den Uyl (PvdA, Noord-Holland) gingen tijdens het debat ‘Provinciale verkiezingen, landelijke strijd’ hierover met hem in discussie.

Lelieveldt is van mening dat Den Haag te weinig aandacht heeft voor de specifieke regionale problematiek en dat het Haagse beleid te uniform en eenduidig is. De oorzaak hiervan ziet hij in het doorgeslagen rendementsdenken in het openbaar bestuur. Hij illustreert dit onder andere aan de hand van treinverkeer in Zeeland waar de NS af en toe treinstations voorbij rijdt als dat nodig is om vertraging in te lopen.

Den Uyl hekelt vooral het feit dat provincies op sommige terreinen te weinig ruimte voor eigen beleid hebben. Zo kan Noord-Holland volgens hem weinig invloed uitoefenen op het beleid ten aanzien van Schiphol: ‘Den Haag beslist met een nationale pet, maar de mensen die overlast hebben wonen in Noord-Holland en met hen wordt te weinig rekening gehouden.’ Wenneker is juist blij dat er centraal beslist wordt over zaken zoals Schiphol. ‘Den Haag kan de belangen van grotere gebieden behartigen. Problemen die regio’s overstijgen zouden anders door provincies over de schutting bij de buren worden gekieperd’.

Om de kloof tussen periferie en centrum te dichten pleit Lelieveldt voor het Amerikaanse senaatsmodel waarbij twee vertegenwoordigers per provincie in de Eerste Kamer komen. Den Uyl ziet liever meer regionale invloed in de Tweede Kamer in plaats van de Eerste. De Rouwe en Wenneker sluiten zich hierbij aan. De Rouwe stelt voor de Tweede Kamer voor een gedeelte regionaal te kiezen: ‘De Tweede Kamer zou een combinatie moeten zijn van evenredige vertegenwoordiging en districtenstelsel. 75 leden moeten direct worden gekozen en 75 uit de regio.’ Wenneker zou de Eerste Kamer het liefst opheffen. ‘Wanneer de provincies niet sterk genoeg zijn om tegenwicht te bieden aan Den Haag moeten er betere mensen neergezet worden.’

Bekijk de foto’s en de terugkijkvideo.