10 februari 2020: over de problemen op de woningmarkt – met Marnix Norder en Natascha van Weezel

Op een winderige dinsdagavond stroomt het café langzaam vol met publiek voor het Politiek Café van februari. Het zal vanavond gaan over de problemen op de woningmarkt en als gasten hebben we Marnix Norder (van ‘Steenvlinder’) en Natascha van Weezel (Het Parool). In een bijna volle zaal drinkt het publiek nog een kopje koffie, op de achtergrond speelt sfeervolle gitaarmuziek en geleidelijk aan dimmen de lichten: we gaan beginnen!

Verwachtingen en veel vragen

Voordat de eerste spreker opkomt vraagt moderator Marcel Bamberg aan het publiek wat de verwachtingen zijn. Mensen hebben vooral vragen: Wat is er aan de hand met de woningmarkt? Zijn er oplossingen voor het woningtekort? Worden er niet huizen bijgebouwd voor de verkeerde doelgroep? Allemaal vragen waarover aan het einde van de avond hopelijk meer duidelijkheid is.

Quiz

Na deze eerste kennismaking begint de avond met een quiz. Op de tafels liggen rode en groene blaadjes waarmee iedereen antwoord kan geven (ja/nee). De quizvragen gaan over de woningmarkt, de groei in de woningbouw, de gemiddelde prijsstijgingen van woningen, etc. Iedereen doet enthousiast mee en over het algemeen weet het publiek goed hoe de woningmarkt ervoor staat. Namelijk: niet al te best.

Parallellen met het verleden

Hij beschrijft de situatie op de woningmarkt als een ‘woningcrisis’, en het is niet de eerste keer dat we een woningcrisis hebben in Nederland. Norder stelt dat Nederland vroeger ook al aan het worstelen was met een stelselmatig tekort aan woningen en dat de politiek nog niet veel is opgeschoten in al die jaren. Zo is er bijna altijd sprake geweest van huisjesmelkers en het investeren in woningen om ze later met winst te verkopen, met als effect stijgende huizenprijzen en leegstand. Door de lage spaarrentes is het nu nog aantrekkelijker om je geld te investeren in onroerend goed. Norder is van mening dat de politiek ‘geen schijn van kans heeft’ om het probleem van beleggen in woningen onderuit te halen.

Een man in het publiek reageert kritisch: ‘De problemen in de volkshuisvesting moeten juist door de politiek opgelost worden!’ Norder is het daarmee eens, maar voorziet dat de Nederlandse overheid de negatieve rentes zelf niet kan beïnvloeden. De overheid kan wel andere maatregelen nemen, maar dat gebeurt op dit moment te weinig.

De kosten van nieuwbouwwoningen hadden bijvoorbeeld lager kunnen zijn: door overheidsingrijpen moet elk nieuwbouwhuis voorzien zijn van duurzame energie-installaties, maar deze installaties zijn op dit moment veel te duur. Terwijl een gasketel al voor €1500 geïnstalleerd kan worden, kost een warmtepomp al gauw €25.000. Dit zorgt voor een prijsstijging van wel 20%. Norder trekt de vergelijking met het verleden: toen kostten de cv-ketels (die we nu nog hebben) ook veel te veel. Kortom: de transitie gaat te snel.

De grootste problemen

Het voorgaande voorbeeld was maar een klein voorbeeld van de vele problemen die Norder ziet. Presentator Marcel vraagt hem naar de grootste problemen. Het eerste probleem dat Norder identificeert is de representatie van de woningzoekers in de politiek: die is volgens Norder op dit moment afwezig. ‘Het aantal zoekers is zeer divers en ook anoniem – woningzoekers zijn politiek zwak en naamloos, terwijl het gaat over het belang van honderdduizenden mensen.’

Het tweede probleem dat Norder benoemt is een ‘volledig gemis van urgentie’ in de politiek om iets aan de problemen te doen. Er worden volgens hem alleen maar intentionele afspraken gemaakt; er komt niks concreets uit. De politiek moet er serieus werk van maken. Presentator Marcel reageert met de mededeling dat de overheid een budget van 1 miljard euro beschikbaar heeft gesteld voor de woningmarkt. ‘Dat klinkt veel,’ zegt Norder, ‘maar dat is veel te weinig. Maak daar 10 miljard van, en zeg als overheid: “Wij gaan deze prestatieafspraken maken”.’

Column Natascha van Weezel

Toen er een einde was gekomen aan haar relatie woonde ze weer tijdelijk bij haar ouders, maar ze zocht al snel weer naar een eigen plek in Amsterdam. Als ZZP’er kwam ze niet in aanmerking voor een hypotheek en haar salaris was te hoog voor een sociale huurwoning. Haar laatste optie was dus de particuliere huurmarkt.

Het zoeken naar ‘een speld in een hooiberg’ begon. Tijdens haar zoektocht vond ze o.a. een kamer van 4 bij 4 meter voor €800! Een koopje, maar niet heus. Uiteindelijk vond ze een kamer achter de Albert Cuyp. Het gebouw zit midden in een renovatie voor de ontwikkeling van miljoenenappartementen. Dit betekende voor haar elke dag herrie, maar ze nam het voor lief, ze had een huis gevonden.

Oplossingen?

Dat er problemen zijn op de huizenmarkt is nu wel duidelijk, maar wat zijn de oplossingen? Norder is van mening dat overheidsinterventie noodzakelijk is. Hij neemt een maatregel als de Vinex-aanpak als voorbeeld. Bij de bouw van een nieuwe Vinexwijk heb je de overheid nodig bij het bereikbaar maken van de wijk. Denk aan wegen die aansluiten op de wijk, openbaar vervoer, etc. Ook kleinere overheidsmaatregelen zijn nodig. Een vorig kabinet had bijvoorbeeld concrete maatregelen zoals het mogelijk maken van onderverhuur. Bij het huidige kabinet mist hij dit soort initiatieven. Denk aan het verbieden van beleggen in woningen of het introduceren van een woonplicht (zodat er geen leegstaande woningen ontstaan na de koop).

Van Weezel stelt voor om meer te gaan bouwen voor het middensegment. Nu blijven mensen in hun sociale huurwoning zitten omdat zij zich geen huis van vier ton kunnen veroorloven. Ze worden daardoor scheefwoners. Door huizen speciaal voor het middensegment te bouwen kun je scheefwonen voorkomen.

Veel onderwerpen, te weinig tijd

En dan is het alweer tijd… Het was een avond met een beladen thema met veel onbesproken onderwerpen, zoals de leegstand van kantoorpanden of het gebrek aan studentenhuisvesting. Genoeg onderwerpen om nog een editie over de woningmarkt te vullen!

Volgend politiek café

Het volgende Politiek Café is dinsdag 10 maart met als thema: Heeft de Tweede Kamer versterking nodig? Op de evenementpagina kun je er meer over lezen en je aanmelden.