Collegereeks ‘Gezond wantrouwen: motor van de democratie?’ (2016)

De kloof tussen samenleving en politiek is veelbesproken. Veel burgers staan wantrouwend tegenover bestuurders en politici, maar ook ten opzichte van de democratie. In deze collegereeks in het najaar van 2016 bekeken we wantrouwen van verschillende kanten.

Democratie draait om de controle van de macht; het is dan ook niet vreemd dat wantrouwen daarin een belangrijke rol speelt. We benaderden het onderwerp daarom deze keer van een andere kant: is wantrouwen misschien een onmiskenbare motor van de democratie? Ook bekeken we hoe wantrouwen zich manifesteert in de politiek zelf. Populistische bewegingen hebben een plaats in het politieke stelsel. Zij denken veel stemmen te krijgen door in te spelen op het gebrek aan vertrouwen bij kiezers.

Wantrouwen in de politiek

Deze collegereeks ging over wantrouwen, en daarmee ook over vertrouwen, in de politiek. Uiteraard stonden we stil bij de problematische aspecten van wantrouwen in de politiek. Is het wantrouwen dat we om ons heen zien ook een afkeer van de democratische rechtsstaat? Kan cynisme de democratische rechtsstaat aantasten? Ook kijken we naar de toekomst. Is ons bestel berekend op de ontwikkelingen in de 21e eeuw?
Van 17 oktober tot 14 november 2016 bekeken we dit thema in vier colleges onder leiding van Tom van der Meer, universitair hoofddocent in de politieke wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is gespecialiseerd in politiek vertrouwen, electoraal gedrag, (etnische diversiteit en) sociale cohesie, en onderzoeksmethoden.

Tom van der Meer was op dinsdag 13 september 2016 te zien tijdens Nieuwsuur en hij besprak daar de ‘democratische crisis.’

Collegereeks

De collegereeks bestond uit vier bijeenkomsten, gemodereerd door Kars Veling, oud-directeur van ProDemos.

• College 1: Zonder scepsis geen democratie – maandag 17 oktober
  Tom van der Meer, hoofddocent in de politieke wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam, leidde het eerste college en besprak de kiezer, participatie, stemgedrag en vertrouwen. Lees het verslag van dit college.
• College 2: Populisme mobiliseert wantrouwen – maandag 24 oktober
  Wat is populisme en waar komt het vandaan?  Deze en vele andere vragen over dit onderwerp kwamen aan bod in dit college van Matthijs Rooduijn, politiek socioloog aan de Universiteit Utrecht. Lees het verslag van dit college.
• College 3: Wantrouwen vanuit de maatschappij – maandag 31 oktober
  Tijdens het derde college besprak Eefje Steenvoorden, docent politieke sociologie aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam, de invloed van de maatschappij op het vertrouwen in de democratie. Lees het verslag van dit college.

• College 4: Naar een moderne democratie – maandag 14 november
  In het laatste college van de reeks keek Tom van der Meer naar mogelijke oplossingen voor het gebrek aan vertrouwen in de democratie. Hoe kan het anders? Werken andere vormen van democratie? Lees het verslag van dit college.
• Afsluitende avond
  Op maandag 30 januari 2017 heeft ProDemos een afsluitende avond van de collegereeks ‘Gezond wantrouwen’ georganiseerd. Tijdens deze avond spraken politiek filosoof Sjaak Koenis en politicoloog en publicist Tom van der Meer met het publiek over hun kijk op de staat van de democratie. De avond werd gemodereerd door Astrid Feiter (journalist en eigenaar Bureau Mevrouw de Voorzitter).