Europese verkiezingen

Elke vijf jaar worden er verkiezingen gehouden voor het Europees Parlement, maar eigenlijk zijn het 27 nationale verkiezingen voor een Europees orgaan. De bedoeling is dat burgers stemmen op wie hen in het EP zal vertegenwoordigen.

Volgens EU-regels moeten de Europarlementariërs in alle lidstaten worden gekozen op grond van een stelsel van evenredige vertegenwoordiging. Wel is het mogelijk om het land onder te verdelen in kiesdistricten – vier EU-landen hebben hiervoor gekozen: België, Frankrijk, Ierland en Italië.

De overige landen vormen elk één groot kiesdistrict (net zoals Nederland bij landelijke verkiezingen). De lidstaten mogen een kiesdrempel van maximaal 5 procent instellen. Twaalf landen maken gebruik van deze mogelijkheid. De kiesdrempel in deze landen ligt tussen de 1,8 en 5 procent.

De meeste landen houden de verkiezingen volgens lijstenstelsels, waarbinnen variaties mogelijk zijn, zoals het uitbrengen van voorkeurstemmen. Ierland en Malta werken met een personenstelsel, en wel met de single transferable vote (zie de uitleg op Wikipedia: Enkelvoudige overdraagbare stem). Luxemburg kent nog een variant hierop. Vier EU-landen hebben opkomstplicht: België, Luxemburg, Griekenland en Cyprus.

Wie mag stemmen in Nederland?

1. Alle Nederlanders van achttien jaar en ouder mogen stemmen.
2. Inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba mogen stemmen omdat het gaat om bijzondere gemeenten van Nederland.
3. Inwoners van Curaçao, Aruba en Sint Maarten kunnen stemmen op de Nederlandse leden van het Europees Parlement als zij 10 jaar in Nederland hebben gewoond.
4. Als u de nationaliteit van een andere Europese lidstaat heeft en u woont in Nederland, dan mag u óf in Nederland stemmen, óf in uw eigen land. U moet wel kiezen: 2 keer stemmen mag niet! Kiest u ervoor om in Nederland te stemmen, dan moet u zich op tijd in uw gemeente registreren. Kiest u ervoor om in uw eigen land te stemmen, neem dan contact op met uw ambassade.

Europese fracties

Tijdens de verkiezingen stem je op een nationale politieke partij. In het Europees Parlement maken deze partijen deel uit van één van de acht Europese fracties. Deze fracties zijn niet gevormd op basis van nationaliteit maar op politieke kleur.

De Europese fracties zijn wel ‘breder’ dan die in Nederland. In Nederland is er een duidelijk verschil tussen VVD en D66, maar op Europees niveau vallen beide partijen onder één fractie, namelijk Renew Europe. Andersom zijn de leden van PvdA/GroenLinks verdeeld over twee Europese fracties.

Dit zijn alle acht Europese fracties:

1. Europese Volkspartij (christendemocraten) (188 zetels) – website
2. Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (136 zetels) – website
3. Patriotten voor Europa (84 zetels) – Wikipedia
4. Europese Conservatieven en Hervormers (78 zetels) – website
5. Renew Europe (77 zetels) – website
6. Fractie De Groenen/Vrije Europese Alliantie (53 zetels) – website
7. Europees Unitair Links/Noords Groen Links (46 zetels) – website
8. Europa van Soevereine Naties (25 zetels) – Wikipedia

Naast deze 8 fracties zijn er ook nog 32 ‘losse’ Europarlementariërs, die niet zijn aangesloten bij een fractie. Zij worden ook wel ‘onafhankelijken’ genoemd. In totaal heeft het Europees Parlement 720 leden.

(Er ontbreekt 1 zetel. Die is van de Spanjaard Toni Comín, die wel verkozen is maar niet aan alle formele vereisten heeft kunnen voldoen omdat hij in ballingschap leeft. Als Comín wel zitting in het Europees Parlement zou kunnen nemen, zou hij bij de ‘onafhankelijken’ horen.)

Bekijk hier nog het overzicht van de fracties en partijen voor de verkiezing van 6 juni 2024.

Tip: verder lezen over kiesstelsel in Europa

De landen in de EU hebben allemaal verschillende manieren om hun eigen landsbestuur en vertegenwoordigers te kiezen. Lees daarover meer onder Kiesstelsels in Europa.

---