21 maart 2016: over vrouwelijk leiderschap

Sociale media stonden er bol van: 8 maart is het Internationale Vrouwendag. Een dag waarop de rol van vrouwen in de samenleving centraal staat. Een mooie aanleiding om tijdens het Politiek Café op 8 maart het thema ‘Vrouwelijk leiderschap anno 2016’ te bespreken. Te gast zijn vijf vrouwen met elk een eigen leiderschapsverhaal.

De twee hoofdsprekers zijn Annemarie Jorritsma, fractievoorzitter van de VVD in de Eerste Kamer, en Lilianne Ploumen, minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. De moderatoren van de avond zijn Lien Riesthuis en Marcel Bamberg.

Nieuwsgierigheid

Om de perceptie op vrouwelijk leiderschap te peilen mag het publiek opstaan als het antwoord ‘ja’ is op vragen over zorgen om de vrouwenrol in de samenleving en nieuwsgierigheid naar het verschil in leiderschap tussen vrouwen en mannen.

Voordat de gasten de beurt krijgen, wordt het publiek onderworpen aan een korte quiz. De vrouwen krijgen meteen een waarschuwing: uit onderzoek blijkt dat mannen vrouwen 8 keer zo vaak misleiden tijdens onderhandelingen. 21% van de 342 burgemeesters die Nederland telt is vrouw en de uitspraak van Annemarie Jorritsma ‘Ik ga mannen op hun kop slaan’ werd meteen herkend. Ze licht toe: “Dat geldt niet voor alle mannen. Alleen voor de mannen die weigeren in te zien dat vrouwen ook geschikt zijn voor een topfunctie.” Jorritsma deelt de website www.topvrouwen.nl, een website die fungeert als matchmaker tussen bedrijven en topvrouwen: “Ze zijn er wel.”

Leiderschap: wees jezelf!

Belangrijk is om eerst te bepalen welke eigenschappen een goede leider heeft. “Knopen doorhakken, eigen opinievorming en waardering voor de mening van een ander”, zijn volgens Ploumen kwaliteiten die elke leider hoort te hebben. “Niet iedereen is hetzelfde en daarom moet je ook gewoon lekker jezelf blijven”, voegt ze toe.

Opvallend is de reactie van vrouwen wanneer hun promotie wordt geboden, Ploumen geeft als voorbeeld dat een vrouw vaak reageert met ‘Wat ik? Nee joh, daar ben ik nog niet klaar voor’ en een man met ‘Ja, dat vond ik vorig jaar al’. Jorritsma vindt dat het algemeen bekend is dat vrouwen op deze manier reageren: “Het is de wereld op z’n kop als je zegt dat vrouwen anders moeten reageren”, het heeft allemaal te maken met de selectieprocedure.

Welke tips geven de topvrouwen van de avond aan young professionals? Zorg dat iedereen weet wie je bent en wees niet terughoudend, luidt een van de adviezen. “Als iemand zegt ‘Wat heb je een mooie trui’ moet je niet antwoorden met ‘Oh heb ik in de uitverkoop gekocht’, nee dan antwoord je ‘deze kleur staat mij goed’,” maakt Ploumen af.

Vrouwelijkheid gebruiken?

Het gebrek aan vrouwen in de top heeft te maken met een bepaalde cultuur oppert een bezoekster. “Hoe bereiken we een cultuuromslag”, vraagt ze. Jorritsma antwoord dat dit het beste van binnenuit kan. Een andere manier om verandering te bereiken is door als vrouw je vrouwelijkheid in te zetten. Net als Claire Underwood in de serie House of Cards haar vrouwelijkheid heeft gebruikt om een deal te krijgen met haar Russische mannelijke collega. Dit doet ze door hem in een ongemakkelijke positie te brengen. Volgens Ploumen is de ander op het verkeerde been zetten een vorm van leiderschap, maar heeft dit niet per definitie te maken met vrouwelijk leiderschap.

De aandacht focussen op het feit dat je vrouw bent, kan ook negatieve connotaties opwekken. Een voorbeeld hiervan is Hilary Clinton. In de media wordt geroepen dat ze haar campagne te veel richt op haar geslacht. De andere kant is wel dat ze voor vrouwen over de hele wereld een voorbeeldfunctie vervult of kan vervullen als ze daadwerkelijk verkozen wordt. Die voorbeeldfunctie moet niet onderschat worden volgens Jorritsma.

Op de zeepkist: Salima Belhaj

De avond komt aan bij de vaste rubriek De Haagse Zeepkist. Salima Belhaj, Tweede Kamerlid voor D66, leest een column voor over de identiteiten die je als individu in de samenleving kunt hebben. Ze begint haar column met: “In de hemel wordt niet je verschijning, maar wie je bent beoordeeld. “Je bent wie je bent ongeacht sekse of afkomst.” Zelf heeft ze zich nooit iets aangetrokken van vooroordelen. Ze laat ze voor wat ze zijn en heeft altijd al bewezen dat het ook anders kan. Persoonlijke identiteit staat hierbij centraal. Identiteit is een sleutelwoord, ter illustratie vraagt ze het publiek om bij zichzelf na te gaan hoeveel identiteiten ze zelf hebben. Je kunt je voorstellen dat je enkel zoveel identiteiten hebt als de verschillende percepties die men van je heeft.

Inspirerende vrouwen

Ploumen zet twee vrouwen die ze heeft meegenomen in het zonnetje. Zij hebben zich ingezet voor vrouwen- en mensenrechten. Florence Ozor komt uit Nigeria. Zij is het initiatief gestart voor de campagne #BringBackOurGirls. In deze campagne vragen wereldwijd vrouwen aandacht voor de door Boko Haram ontvoerde meisjes. Om de rehabilitatie van ontsnapte meisjes te steunen is er een nieuw initiatief #FutureForOurGirls.

Naast Ozor staat Kataryna Kruk. Zij is een jonge activiste uit Oekraïne. Op 6 april mag Nederland in een referendum stemmen over een associatieakkoord tussen de Europese Unie en Oekraïne. Kruk hoopt dat het Nederlandse volk ‘voor’ gaat stemmen. Als Oekraïense betoogt ze: “When you are in trouble you need friends and I hope The Netherlands is our friend.”

Aan alles komt een eind, zo ook aan de Internationale Vrouwendag en het feestelijke Politiek Café. De posities van topvrouwen zijn besproken, de young professionals zijn voorzien van tips en inspirerende vrouwen hebben hun verhaal gedaan. Op naar de volgende Internationale Vrouwendag waarop hopelijk teruggeblikt kan worden op een jaar vol vrouwelijk leiderschap.

Het volgende Politiek Café van ProDemos is op 12 april en heeft als onderwerp ‘Ik scheld, dus ik besta’. Sprekers zijn dan o.a. Alexander Pechtold, fractievoorzitter D66 in de Tweede Kamer en Bas Heijne, columnist NRC.