English20 februari 2014: over de decentralisaties van jeugdzorg, werk & inkomen en langdurige zorg
‘Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren’, dichtte Willem Elsschot ooit. Dit geldt ook voor de naderende decentralisaties. In 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. Nu wordt dat centraal geregeld door de rijksoverheid, maar de huidige regering denkt dat zorg beter kan worden geregeld en aangeboden op lokaal niveau, omdat de gemeente dichter bij de mensen staat dan de landelijke overheid. Maar wat moet er allemaal nog gebeuren om van deze droom werkelijkheid te maken?
De Decentralisatiequiz
“Waar of niet waar: ‘Per 1 januari 2015 zijn de decentralisaties gerealiseerd’.” In het Politiek Café gaan voornamelijk rode kaartjes omhoog: januari 2015 lijkt iedereen nog wat vroeg. Debatleider Lien Riesthuis heeft verrassend nieuws: 1 januari 2015 is toch echt de datum waarop de decentralisaties moeten zijn doorgevoerd. Ook Arno Visser van de Algemene Rekenkamer kan het zich moeilijk voorstellen. “Er is nog zoveel onbekend: er is nog geen nieuwe wetgeving en niemand weet precies hoeveel geld deze hervorming gaat kosten.”
Politieke voors en tegens
De meeste aanwezige Haagse politici gaan de uitdaging van de nieuwe gemeentelijke taken graag aan, maar zien nog wel wat beren op de weg, zoals de bezuinigingen die met de decentralisaties gepaard gaan. Rondom twee stellingen uit de Haagse StemWijzer ontstaat een fel verkiezingsdebat.
De gemeente moet geld bijleggen om de bezuinigingen van het rijk in de zorg op te vangen.
Een bezoeker van het Politiek Café licht zijn rode kaartje (= oneens) toe: “Er moet niet bij voorbaat meer geld voor worden uitgetrokken. Ga eerst maar eens hervormen en kijk dan of er nog geld nodig is.” D66-wethouder Ingrid van Engelshoven is het hier roerend mee eens: “De zorg kan veel efficiënter en dus goedkoper worden geregeld, daar is al veel te lang mee gewacht.” Ook Ingrid Michon-Derkzen (kandidaat-raadslid VVD) benadrukt dat er een grens moet worden getrokken: “Zorg wordt anders onbetaalbaar.” Esther Punte (kandidaat-raadslid GroenLinks) onderstreept het belang van keuzes maken: “Wij trekken extra geld uit voor de zwakkeren in de samenleving en zijn voor het verhogen van de OZB (belasting voor huiseigenaren).”
Vrijwilligerswerk in de thuiszorg (boodschappen doen of strijken) mag verplicht worden opgelegd aan mensen met een bijstandsuitkering.
Daniëlle de Winter (raadslid PVV) vindt dat werklozen wel iets terug mogen doen voor de maatschappij, maar naar eigen vermogen: “Een elektricien ga je niet vragen bloesjes te strijken.” Daniëlle Koster (kandidaat-raadslid CDA) wil alleen kleine klussen verplicht stellen. “Ik zou niet willen dat een onwillige bijstandsgerechtigde de billen van mijn moeder wast.” Marieke Manschot (kandidaat raadslid PvdA) en Fatima Faid (fractievertegenwoordiger Haagse Stadspartij) zijn het oneens met de stelling. Manschot: “‘Verplicht’ en ‘vrijwilligerswerk’ gaan niet samen.” Daar is een bezoeker van het Politiek Café het niet mee eens: “Werkende mensen betalen ook verplicht belasting, dan kunnen werklozen daar toch ook wel verplicht iets voor terugdoen?” Faid: “Ten eerste betalen ook werklozen belasting en ten tweede is er helemaal niet genoeg werk voor alle werklozen. Dát moeten we aanpakken: het verhogen van de werkgelegenheid. Als vrijwilligers zware zorgtaken overnemen komen er alleen maar minder betaalde banen.” Een dame in het Politiek Café vreest vooral voor de kwaliteit van de zorg: “Kwetsbare ouderen zitten straks opgescheept met onwillige en onkundige vrijwilligers.”
Praktische bezwaren
De praktische gevolgen van de bezuinigingen en de decentralisaties stuiten ook op bezwaren bij ervaringsdeskundigen. Kinder- en jeugdpsychiater Robert Vermeiren maakt zich vooral zorgen over het onderscheid dat ontstaat tussen de behandeling van psychische en fysieke aandoeningen. “Voor de vergoeding bij psychische klachten als anorexia moet je voortaan aankloppen bij de gemeente, terwijl een gebroken arm nog steeds door de zorgverzekering wordt vergoed. Deze ongelijke behandeling kan leiden tot grote verschillen in de zorg die beide groepen krijgen.” Charlie Ortega (manager bij PEP, organisatie voor vrijwilligers, zorg en mantelzorg) voorziet een zwaardere belasting van vrijwilligers en mantelzorgers. “Als door de bezuinigingen de dagbesteding verdwijnt krijgt de mantelzorger het zwaarder. Daarom is het belangrijk dat ook werkgevers rekening houden met werknemers die tegelijkertijd mantelzorger zijn.”