Verkiezingen waarvoor?

In Nederland worden er verkiezingen gehouden voor de Tweede Kamer, Provinciale Staten, de gemeenteraad, het algemeen bestuur van het waterschap en het Europees Parlement.

Inwoners van Amsterdam stemmen ook voor stadsdeelcommissies (of een bestuurscommissie, in Weesp) en inwoners van Rotterdam voor wijkraden.

Nederlanders die buiten Nederland wonen, kunnen stemmen voor een ‘kiescollege’ en zo invloed uitoefenen op de samenstelling van de Eerste Kamer. Er zijn drie kiescolleges voor inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Overige ‘buitenlandse Nederlanders’ stemmen voor het Kiescollege niet-ingezetenen.

Het kabinet (ministers en staatssecretarissen) wordt niet gekozen. Na de Tweede Kamerverkiezingen proberen de gekozen partijen een kabinet te vormen met partijen die samen een meerderheid van zetels hebben gekregen. Meestal lukt dat.

Verkiezingsuitslagen

Bekijk de uitslagen van verkiezingen uit voorgaande jaren op verkiezingsuitslagen.nl

Verkiezingskalender

• 6 juni 2024: Europees Parlement
• maart 2026: gemeenteraden
• maart 2027: Provinciale Staten en waterschappen
• mei 2027: Eerste Kamer (De Eerste Kamer wordt gekozen door Provinciale Staten en enkele kiescolleges)
• maart 2028: Tweede Kamer

Toelichting

• Tweede Kamer
  De Tweede Kamerverkiezingen worden doorgaans één keer per vier jaar gehouden. Alleen na een kabinetscrisis, als het kabinet is gevallen, vinden de Tweede Kamerverkiezingen eerder plaats. We spreken dan van vervroegde verkiezingen.
  
• Gemeenteraad
  De verkiezingen voor de gemeenteraden vinden om de vier jaar plaats. Hier zijn vervroegde verkiezingen niet mogelijk.
  
• Provinciale Staten
  De verkiezingen voor Provinciale Staten vinden om de vier jaar plaats. Hier zijn vervroegde verkiezingen niet mogelijk.
  
• Waterschappen
  De algemene besturen van de waterschappen worden om de vier jaar gekozen, op dezelfde dag als de verkiezingen voor Provinciale Staten.
  
• Europees Parlement
  De verkiezingen voor het Europees Parlement worden één keer per vijf jaar gehouden, en wel in alle lidstaten van de Europese Unie (EU). Burgers kunnen bij deze verkiezingen alleen stemmen op partijen en kandidaten uit hun eigen land.
  
• Eerste Kamer
  De Eerste Kamer wordt niet rechtstreeks gekozen. De burgers kiezen de leden van Provinciale Staten in hun provincie. Alle Statenleden samen (en vier kiescolleges) kiezen vervolgens de leden van de Eerste Kamer. Dit noemen we getrapte of indirecte verkiezingen.
  
• Kiescolleges Eerste Kamer
  Vier kiescolleges kiezen (samen met de leden van de twaalf Provinciale Staten) de Eerste Kamer. 
  • Drie kiescolleges worden gekozen door Nederlandse inwoners van Caribisch Nederland: Bonaire, Sint Eustatius en Saba.
  • Het vierde kiescollege is het kiescollege niet-ingezetenen. Dit kiescollege wordt gekozen door Nederlanders die in het buitenland wonen.

Kieskringen

Nederland is verdeeld in 19 kieskringen, die een provincie of een gedeelte daarvan omvatten. Daarnaast bestaat er nog een kieskring in de Caraïben, die drie ‘bijzondere gemeenten’ omvat. Iedere kieskring heeft een hoofdstembureau. Daarnaast is er voor elke verkiezing een centraal stembureau. Voor de verkiezingen van de Tweede Kamer treedt de Kiesraad als zodanig op. Daar leveren de partijen die aan de verkiezingen meedoen een lijst met kandidaten in. De eerste kandidaat op de lijst wordt de lijsttrekker genoemd.

Grondwet

Wat staat er in de Grondwet over ons kiesstelsel?

Art. 50
De Staten-Generaal vertegenwoordigen het gehele Nederlandse volk.
Art. 51
– 1. De Staten-Generaal bestaan uit de Tweede Kamer en de Eerste Kamer.
– 2. De Tweede Kamer bestaat uit honderdvijftig leden.
– 3. De Eerste Kamer bestaat uit vijfenzeventig leden.
– 4. Bij een verenigde vergadering worden de kamers als één beschouwd.
Art.53
– 1. De leden van beide kamers worden gekozen op de grondslag van evenredigevertegenwoordiging binnen door de wet te stellen grenzen.
– 2. De verkiezingen worden gehouden bij geheime stemming.
Art.59
Alles, wat verder het kiesrecht en de verkiezingen betreft, wordt bij de wet geregeld.