EnglishVerslagen Docentendag 2024
Op vrijdag 12 april vond de 42ste editie van de Docentendag Maatschappijleer plaats. In totaal namen ruim 400 docenten deel aan verschillende workshops, lezingen en excursies. Enkele van onze medewerkers waren hierbij aanwezig en hebben een kort verslag geschreven. Deze kun je hieronder lezen. We kijken terug op een zeer geslaagd evenement en willen alle deelnemers, standhouders en sprekers bedanken voor hun komst.
Voorafgaand aan de Docentendag vond de Docentenavond op donderdag 11 april plaats in het Vredespaleis waar 120 docenten aanwezig waren.
Tot de volgende editie!
Hoofdlezing prof. mr. dr. Geert-Jan Knoops (Docentenavond)
Geen verslag beschikbaar.
Hoofdlezing prof. dr. ir. Tanja van der Lippe
We zijn drukker dan ooit, maar drukte is ook een onderdeel geworden van onze cultuur. Lees meer over drukte in het verslag: lezing over druk door hoogleraar Tanja van der Lippe.
Lezingen
Migratie: wat is dat?
Mr. dr. Carolus Grütters
Centrum voor Migratierecht, Radboud Universiteit
Mr. dr. Carolus Grütters is werkzaam bij het Centrum voor Migratierecht van de Radboud Universiteit. Hij begint zijn lezing met een simpel antwoord op de vraag die eveneens de titel van zijn lezing is: wat is migratie eigenlijk? Migratie wil zeggen dat mensen zich van de ene plaats naar de andere verplaatsen. Grütters benadrukt dat het concept migratie even oud is als de mens zelf. Vervolgens laat hij zien met welke soorten migratie wij in Nederland te maken hebben. Asielmigratie maakt hier een klein deel van uit, een veel groter gedeelte bestaat bijvoorbeeld uit mensen die remigreren. Dat zijn Nederlanders die na een tijd in het buitenland te hebben gewoond weer terugkeren.
Vervolgens brengt Grütters aan de hand van cartoons in beeld welke retoriek er in Nederland gebruikt wordt als het op migratie aankomt. De cartoons komen grotendeels van Nederlandse kranten en dagbladen. Aan de hand van deze beelden legt Grütters uit wat er de afgelopen jaren heeft gespeeld rondom migratie en hoe de overheid hiermee om is gegaan. Een van de cartoons uit de presentatie komt van Lectrr. Hierbij duidt Grüuters bijvoorbeeld op de vergelijking die er hier wordt getrokken tussen asielzoekers en dreigende weersomstandigheden, zoals dat met de term asieltsunami ook gebeurt.
Lezing door Milio van de Kamp
Hoe is het om op te groeien in armoede, en hoe ga je om met kansenongelijkheid? Milio van de Kamp vertelde ons in deze lezing over zijn persoonlijke ervaringen, waar hij het boek getiteld Misschien moet je iets lager mikken over schreef. De titel doet allicht vermoeden dat het een aanmoediging is om tevreden te zijn met “minder”, maar niet alleen ligt dit genuanceerder, de uitspraak laat ook goed zien hoe armoede in stand wordt gehouden door het systeem.
Milio van de Kamp groeide op in een kansarme wijk, in een omgeving vol geweld, criminaliteit en drugs, waar de zandbak vol lag met gebruikte heroïnespuiten. Het huis waar hij woonde had geen vloerbedekking, en na een geschil met de energieleverancier werden gas en licht afgesloten. Van de Kamp vertelt ons over de stress en de vernedering die armoede met zich mee brengt: je voelt je minderwaardig en dom. Want ook al ben je niet dom, er wordt niet van je verwacht dat je wat van je leven gaat maken. Zo komt Van de Kamp op een middelbare school terecht waar de voetbaltafel zit vastgeketend aan de grond; het wantrouwen is zichtbaar. Als het op school eens gaat over wat hij zou willen worden en hij vertelt dat hij psycholoog wil worden, wordt hem gezegd: “Misschien moet je iets lager mikken”. Het komt voort uit goede bedoelingen, maar het komt hard aan.
Voor Van de Kamp is armoede meer dan weinig geld hebben; het gaat ook over een gebrek aan kansen en mogelijkheden, en aan vertegenwoordiging en macht: aangezien het overgrote deel van de Tweede Kamer theoretisch is opgeleid, wordt het systeem in stand gehouden. Een systeem van winnaars en verliezers. Problemen worden pas als zodanig gezien door de politiek als ze de middenklasse raken (denk aan de energiecrisis), terwijl sommige groepen generaties lang met deze problemen te maken hebben. Deze groep is vrijwel onzichtbaar voor het grote publiek.
Pas nu hij zich heeft opgewerkt tot socioloog kan hij zijn verhaal vertellen, en precies daar zit een pijnlijke ironie. Terwijl hij zich nooit thuis heeft gevoeld in het schoolsysteem, hoort hij inmiddels ook niet meer helemaal in de wijk waar hij is opgegroeid. Wel kan hij als docent sociologie nu eerste generatiestudenten helpen, en hij moedigt docenten ook aan om oog te hebben voor kansenongelijkheid. Om eerlijk en realistisch te zijn, maar om ook vooral te kijken naar wat allemaal mogelijk is. Zijn verhaal laat zien wat het met je doet om in armoede op te groeien en om die armoede te ontstijgen, en het kan een belangrijke les zijn voor veel docenten.
De radicaal- en extreemrechtse beweging in Nederland
Dr. Nikki Sterkenburg
De laatste jaren zien we een steeds grotere waarschuwing voor de opkomst van extreem- en radicaal rechts in de Nederlandse literatuur en media. Nikki Sterkenburg is misschien wel dé expert op dit gebied, in 2021 verdedigde zij met succes haar proefschrift aan de Universiteit Leiden met als titel: Van actie tot zelfverwezenlijking: Routes van toetreding tot radicaal- en extreemrechts. In haar boek Maar dat mag je niet zeggen doet zij verslag van haar etnografische onderzoek waarin zij veertig verschillende mensen met extreem- en radicaal rechtse denkbeelden interviewt.
Sterkenburg begint de lezing over de opzet van haar onderzoek. In eerste instantie wilde zij drie jaar lang meelopen met extreemrechts maar dat heeft uiteindelijk 6 jaar geduurd. Volgens Sterkenburg is iemand extreemrechts als diegene streeft naar een homogene culturele etnische samenleving door middel van het beperken van grondrechten en vrijheden van anderen. Fysiek signaleert zij zo’n 500 bewezen extreemrechtse personen. Maar, waarschuwt Sterkenburg, online is dit aantal vele malen groter. Ook ziet zij de intergenerationele overdracht van racisme als een groeiend probleem.
De kern van haar lezing gaat over de verschillende soorten extreemrechts die zij definieert. Als eerste ziet zij de spanningszoekers, jonge neonazi’s met een racistische jeugdsubcultuur met gedrag tegen het hooliganisme aan. Daarnaast ziet zij politieke zoekers die hoogopgeleid en sociaaleconomisch succesvol zijn. Ten derde signaleert zij rechtvaardigheidszoekers, personen aan de onderkant van de samenleving die zich niet gehoord of gezien voelen en politiek en sociaal machteloos zijn. Als vierde ziet zij de sociale zoekers, gezelligheidszoekers welke vooral meelopen maar niet ongevaarlijk zijn. Tenslotte ziet zij de ideologische zoekers, hoogopgeleide etno-nationalisten die zich voorbereiden op een rassenoorlog. Deze laatste groep ziet zij als grootste gevaar.
Valt de appel ver van de boom? Jongeren en hun politieke voorkeuren
Linet Durmuşoğlu & Thomas Jocker
Wie en wat heeft invloed op de politieke voorkeuren van jongeren? Hoe groot is de invloed van ouders, van generatiegenoten, van docenten? In deze lezing vertelden Linet Durmuşoğlu en Thomas Jocker van de Universiteit van Amsterdam over hun onderzoek naar stemgedrag van jongeren, en de invloed die ouders (en anderen) hierop hebben.
Linet Durmuşoğlu ging eerst in op de rol van ouders in de politieke socialisatie van jongeren, ofwel hoe politieke opvattingen en voorkeuren zich ontwikkelen (vooral in de vormende jaren van 15 tot 25). Daarbij treden verschillende socialisatieagenten op, die betrokken zijn bij politieke informatieoverdracht. Ouders zijn hier een goed voorbeeld van; over het algemeen zijn houdingen overgedragen door ouders stabieler dan van anderen. Uit het onderzoek van Durmuşoğlu blijkt dat ouders een sterke invloed hebben op de politieke voorkeuren van hun kinderen, vooral in hun oriëntatie op links en rechts. Het links-rechtsspectrum helpt jongeren om het politieke landschap te begrijpen, waardoor ze een goed idee hebben van de politieke voorkeuren van hun ouders. Verschillen zitten hem in hoeveel jongeren met hun ouders over politiek praten en hoe goed ze het links-rechtsspectrum begrijpen. Precies hier ligt de taak voor docenten, om deze ongelijkheid te verkleinen door het links-rechtsspectrum te benadrukken.
Thomas Jocker ging daarna in op generatieverschillen in drijfveren van partijkeuze in West-Europa. Hierbij keek hij naar effecten: periode, namelijk de veranderingen en gebeurtenissen die kiezers van alle leeftijden en generaties beïnvloeden; leeftijd, ofwel de invloed van de levensfase; en generatie, aanhoudende kenmerken die voortkomen uit de ‘vormende jaren’. Zijn verwachting was dat generaties voornamelijk zullen stemmen op basis van politieke onderwerpen die tijdens hun politieke socialisatie relevant waren. Misschien wel de belangrijkste bevinding uit zijn onderzoek is dat er onder nieuwe generaties over het algemeen een sterker verband is tussen politieke meningen en partijkeuze, wat reden is voor optimisme omdat dat betekent dat jongeren stemmen op een partij die bij ze past.
Jongerenwelzijn in tijden van meerdere maatschappelijke crises
Prof. dr. Eveline Crone
Eveline Crone begint de lezing met het benoemen van de trend in groei van mentale gezondheidsproblemen onder jongeren de afgelopen 15 jaar. Deze toename komt volgens haar mede door slaaptekort en drugs- en alcoholgebruik. Maar volgens Crone moeten ook de uitdagingen van deze tijd niet worden vergeten. Deze opgroeiende generatie heeft de covid-pandemie meegemaakt, heeft grote zorgen over de klimaatcrisis, ervaart en ziet sociale ongelijkheid en speelt dus met een mentale gezondheidscrisis. Hierdoor zouden jongeren conservatiever worden en Crone vraagt aan de aanwezigen wat hun ervaringen en opvattingen hierover zijn.
Nadat veel docenten hun zorgen hebben geuit over het toenemend conservatisme geeft Crone aan dat Generatie-Z (geboren 1997-2010) veel meer met de ander blijkt bezig te zijn dan andere generaties. Typerend voor Generatie-Z is opgroeien in een complexe wereld, meer onzekerheid, meer gericht op anderen en minder drugs- en alcoholgebruik dan voorgaande generaties, aldus Crone. Volgens Crone worden maatschappelijke thema’s als klimaat, diversiteit, persoonlijk welzijn en gezonde leefstijl geagendeerd door jongeren.
Tot slot presenteert Crone haar bevindingen uit het onderzoek dat zij onder jongeren heeft verricht. Daarin komt naar voren dat jongeren een behoefte hebben om bij te dragen maar weinig kansen ervaren, dat zij de wereld willen ontdekken, vriendschappen willen vormen en impact willen maken.
Vertrouwen in de verkiezingen
Dr. Joris Gijsenbergh
Kiesraad
Dr. Joris Gijsenbergh begint zijn lezing met een uitleg over de Kiesraad zelf. In hun jaarrapport beschrijven zij zichzelf als onafhankelijke autoriteit in Nederland op het gebied van verkiezingen. Daarbij hebben zij de missie ervoor te zorgen dat iedereen in Nederland de uitslag van de verkiezingen kan vertrouwen en willen zij dus bijdragen aan een eerlijk, transparant en controleerbaar verkiezingsproces. De Kiesraad vervult verschillende wettelijke en buitenwettelijke taken. Onderdeel hiervan is hun rol als Centraal Stembureau bij landelijke verkiezingen. Dit is interessant omdat hun takenpakket onlangs gewijzigd is. Om de kwaliteit van de uitvoering van het verkiezingsproces ook in de toekomst verder te bevorderen, heeft de Kiesraad extra verantwoordelijkheden gekregen. Zij gaat gemeenten ondersteunen bij het uitvoeren van hun taken rondom de verkiezingen en krijgt extra taken en bevoegdheden om het verloop van de verkiezingen te beoordelen.
De Kiesraad doet ook onderzoek naar het vertrouwen in de verkiezingen onder burgers. Het onderzoek voor de Tweede Kamerverkiezing in 2023 is nog niet gepubliceerd, maar de cijfers uit 2022 zijn wel interessant. Die lieten zien dat onder de burgers tussen de 50 en 70 jaar 82% zegt te vinden dat de verkiezingen eerlijk zin verlopen. Van de jongeren tussen 18 en 24 jaar vindt 67% dat de verkiezingen eerlijk zijn verlopen. Andersom is ook de groep kiezers die vindt dat de verkiezingen oneerlijk zijn verlopen groter onder de groep tussen 18 en 24 jaar en 25 en 34 jaar. Rond de vijftien procent in beide groepen vond deze oneerlijk. Ook in opleidingsniveau zijn er duidelijke verschillen te zien. Hoge opgeleiden hebben doorgaans meer vertrouwen in de verkiezingen dan lager opgeleiden. De Kiesraad verwacht dat een gedeelte van dit verschil tussen zowel jongeren als ouderen en hoger- en lager opgeleiden te verklaren is door een verschil in kennis. Meer informatie over bijvoorbeeld volmachten, tellingen en exitpolls zou het vertrouwen in het verkiezingsproces kunnen vergroten.
Hier vind je het rapport van de Kiesraad over de verkiezing in 2022.
Workshops
Vakvernieuwingscommissie Maatschappijleer
Lennart Schra en Lars van der Bruggen
Vakvernieuwingscommissie Maatschappijleer
Tijdens de workshop vakvernieuwingscommissie kwamen twee enthousiaste leden van de commissie op bezoek bij ProDemos. Het was een drukbezochte sessie in de mooie Trêveszaal, met veel geïnteresseerde maar ook kritische docenten. De commissieleden legden uit waar zij mee bezig waren, namelijk het vernieuwen van de eindtermen van het vak maatschappijleer. De commissieleden presenteerden een “conceptraamwerk”, waarin het vak maatschappijleer werd hernieuwd aan de hand van een aantal domeinen. Zo was er onder andere een domein voor “vaardigheden”, een domein voor “basiswaarden en grondrechten”. Elk domein was onderverdeeld in een aantal subdomeinen. Deze subdomeinen bevatten een bepaald aantal eindtermen, toegelicht met voorbeelden. Het idee van de commissie was dat alle docenten zo precies wisten wat zij op zijn minst aan hun leerlingen moeten overbrengen, waarbij docenten de vrijheid hebben om meer over te brengen dan het minimaal vereiste. Na een korte presentatie van het huidige voorstel van de commissie voor de eindtermen, werd de sessie interactief: docenten kregen de taak om zelf een les voor te bereiden aan de hand van één van de eindtermen uit het voorstel. Dit leverde interessante gesprekken op tussen docenten, en alle docenten konden uiteindelijk een leuke les voorbereiden met het voorstel van de commissie. Docenten waren veelal tevreden, vooral omdat de nieuwe eindtermen veel vrijheid voor de docent overlaat. De sessie werd afgesloten met tips en tops voor de commissie. Zo vond een docent dat het nieuwe raamwerk overlap had met het vak maatschappijwetenschappen. Een andere docent was bang dat de verzorgingsstaat in Nederland onvoldoende terug zou komen in het raamwerk. Uiteraard waren er ook tops: docenten waardeerden het enthousiasme van de commissie, en vonden het nieuwe raamwerk een enorme vooruitgang. Al met al dus een geslaagde sessie, met een positieve uitkomst!
Gastles Rollenspel Europese Unie
ProDemos
‘De EU maakt het al moeilijk genoeg, ik bedoel ze noemen bijvoorbeeld al twee van de vier besproken organen een Raad.’ Zo begon het sentiment over de Unie aan het begin van onze gastles. In een uur tijd namen twee begeleiders van ProDemos enkele docenten mee in onze gastles Europese Unie. In deze les worden leerlingen door middel van een unieke ervaring bekend met verschillende onderdelen van een complex maar belangrijk apparaat. Als vertegenwoordigers van verschillende landen en verschillende politieke fracties leefden de docenten zich in, op de verschillende op elkaar inspelende tandwielen van de EU om op metaniveau de uitdagingen te vinden in een uitleg over dit lastige apparaat. Gelukkig heeft ProDemos een mooi en eenvoudig programma waar je als school gebruik van kan maken. Wij sturen onze ervaren begeleiders met het materiaal van deze workshop graag naar jouw school om dit lastige fenomeen door middel van ervaring te duiden aan de klas. Met dit rollenspel maakt ProDemos een complex onderwerp concreet en beeldend.
Effectief lessen ontwerpen met AI
Bart Giethoorn en Jeroen Snijdewint Kalaidu
Geen verslag beschikbaar.
Voorlichting over verslaving
Maike Smoorenburg Stichting Be Aware
Wat kan je als docent doen als je leerlingen in de klas hebt die verslaafd zijn aan alcohol, drugs of medicijnen? En hoe signaleer je dit überhaupt? Daarover vertelt Maike Smoorenburg van Stichting Be Aware in haar workshop. Ze is ervaringsdeskundige op het gebied van verslaving en weet dus als geen ander wat verslaving met een mens doet.
Maike Smoorenburg neemt de deelnemers van de workshop mee langs alle facetten van verslaving. Verslaafd ben je als het ‘willen’ veranderd is in ‘moeten’, leert ze ons. Maar waaraan kun je verslaafd raken? Welke drugs doen wat met je lijf? En zo leren we welke fases een persoon doormaakt onderweg naar het verslaafd-zijn. Smoorenburg laat zien dat verslaving in het ‘reptielenbrein’ van de mens wortelt: het gebied van waaruit ook de drang om bijvoorbeeld adem te halen en te eten en drinken wordt verzonden. Het geeft inzicht in wat het zo ontzettend moeilijk maakt om te stoppen: de verslaving zit in het allersterkste deel van het brein, de wil om te stoppen in de ondergeschikte gebieden. De verslaving wint het, zonder hulp, zo goed als altijd. Smoorenburg vertelt daarin openhartig over haar eigen ervaringen, of over dat van collega’s van Stichting Be Aware.
Maar hoe ga je als docent hiermee om? De deelnemers aan de workshop delen hun eigen ervaringen met de rest, en welke situaties met verslaafde leerlingen ze hebben meegemaakt. De rode draad? Het is ontzettend lastig om aan het met leerlingen over hun verslaving te hebben. Hoe zorg je dat je geen vertrouwensbreuk veroorzaakt? Smoorenburg biedt ons daarom een lijst van do’s en don’ts voor docenten, om hierin houvast te geven. Registreer bijvoorbeeld actief als je een leerling ziet afglijden. Bouw een dossier op en weet in een gesprek (nóóit wanneer een leerling onder invloed is) te vertellen wanneer je de consequenties van het gedrag van de leerling hebt gezien. En sla een brug naar zorg: veroordeel het gedrag niet, maar biedt juist een helpende hand en weet waar een kind professionele hulp kan vinden. En wacht vooral niet, benadrukt Smoorenburg. Hoe vroeger de verslaving wordt gespot, hoe beter het tij te keren is.
Ervaar zelf hoe leerlingen een klimaatconferentie naspelen
Marco Veldman en Sylvia Roos Seneca Burgerschap & CCNV Harderwijk
Presentatie workshop VN simulatie Presentatie VN simulatie
Geen verslag beschikbaar.
Terrorisme, politiek geweld en disruptieve momenten: hoe bespreek je ze in het klaslokaal?
Maxine Herinx en Mila Bammens TerInfo
Tijdens de Docentendag organiseerde TerInfo een boeiende workshop waarin docenten leerden hoe ze moeilijke en controversiële onderwerpen in de klas kunnen bespreken. Onder leiding van Mila Bammens, werd een veilige en open omgeving gecreëerd waarin docenten vrijuit hun ervaringen en uitdagingen konden delen. De workshop richtte zich op het goed aanpakken van complexe thema’s, zoals bijvoorbeeld de asielcrisis of de Israël-Gaza oorlog. Docenten kregen de kans om eigen casussen in te brengen, wat leidde tot levendige en betekenisvolle discussies. Een belangrijke vraag die centraal stond, was: “Hoe ga je om met extreme meningen in de klas?” Het advies was duidelijk en praktisch: stel grenzen zonder te veroordelen en help leerlingen ook om de informatie die ze op social media tegenkomen te nuanceren.
Een van de hoogtepunten van de middag was de introductie van vier strategieën, gepresenteerd in een visueel schema:
1. Counter-narrative – Bied alternatieve perspectieven om eenzijdige opvattingen uit te dagen.
2. Arguments – Moedig leerlingen aan om hun standpunten met rationele argumenten te onderbouwen.
3. Cool-down – Zorg voor rust en reflectie om verhitte discussies te temperen.
4. Relativism – Laat zien dat veel kwesties meerdere kanten hebben, en dat verschillende perspectieven waardevol zijn.
TerInfo wees ook op hun uitgebreide kennisbank vol lesmaterialen, variërend van terrorisme tot complottheorieën, die docenten kunnen ondersteunen bij het lesgeven over gevoelige onderwerpen. Met deze nieuwe inzichten en strategieën in handen, zijn de docenten beter uitgerust om controversiële onderwerpen aan te pakken en constructieve dialogen in hun klaslokalen te bevorderen. De workshop bood niet alleen praktische tools, maar ook een hernieuwd vertrouwen om uitdagende gesprekken met compassie en deskundigheid te leiden.
Heb je deze workshop gevolgd en wil je graag de slides? Mail dan even naar docentendag@prodemos.nl.
Politiek in elke Klas
Esther Visser & Eva de Langen
CSG Liudger
Als docent wil je natuurlijk zo veel mogelijk leerlingen activeren en meenemen in de politiek, een manier om dit doel te bereiken is bijvoorbeeld door gebruik te maken van de PIEK methode, wat is dat vraag je je af? Deze vraag beantwoorden Esther Visser en Eva de Langen tijdens de workshop over Politiek In Elke Klas.
Tijdens de weken van de PIEK methode (Politiek In Elke Klas) zijn leerlingen bezig met het praktisch ontdekken van de wereld van de politiek. Dit doen de leerlingen op lokaal, landelijk en Europees niveau.
Ze beginnen met lokale politiek en trainingen en informatie op dit gebied en debat mogelijkheden. Na een bezoek aan een gemeentehuis en provinciehuis (dit is iets wat je zelf kunt regelen, of via ProDemos) volgt natuurlijk ook de landelijke politiek. Zo kan je een bezoek aan de Tweede Kamer en een ministerie regelen.
Tussen de bezoeken door is het natuurlijk ook mogelijk extra trainingen te volgen of extra gastsprekers te regelen, maar de leerlingen leven vooral toe naar het grote moment: de Brusselreis.
Tijdens deze reis ga je op bezoek bij de Europees Parlement, ga je langs prachtige musea over Europa en kan je langs de vele andere organisaties en instanties van Europa langs!
Deze lessen moeten zelf ingepland worden, wel waren er veel handige tips. Zo kun je leuke trainingen organiseren van ProDemos, Debatunie, en vele andere organisaties die zich op het gebied van politiek hard maken.
Ook is het mogelijk de reis naar Brussel voor vrij weinig geld te doen, veel wordt via subsidies en instanties geregeld. Het is meer werk maar daar heb je wel profijt van.
De klas die de PIEK methode volgt kan zichzelf inschrijven en worden op basis van cijfers en gedrag geselecteerd, ook is er een voorwaarde: leiden je cijfers onder de excursies? Dan helaas niet mee naar Brussel.
De PIEK methode is een super handige methode om leerlingen nog extra te motiveren!
Ex-gedetineerde voor de klas
Jonathan Martinez Stichting Waarheid
Een veel bezochte workshop op de docentendag was de workshop: Ex-gedetineerde voor de klas. Deze workshop werd gegeven door Stichting Waarheid met als spreker: Jonathan Martinez, een voormalig gedetineerde die nu workshops geeft over het harde gevangenisleven en alles wat hierbij komt kijken.
De workshop begon met een kleine disclaimer: dit is een workshop zoals Jonathan deze zou geven aan de leerlingen, het gaat dus vooral over Jonathan’s leven en je krijgt echt mee wat de leerlingen mee maken.
Jonathan Martinez nam ons mee door verschillende fases in zijn leven, van zijn lastige jeugd tot zijn leven in de gevangenis. Met behulp van een slideshow liet hij via video’s en foto’s ook mee in zijn leven voor, tijdens en na zijn heftige levensjaren.
Ook had hij veel voorwerpen bij zich die zijn verhaal goed ondersteunen zoals handboeien, wat ook veel interesse wekte van de groep!
Er werd ook een grote nadruk gelegd op de VOG en hoe belangrijk een VOG is voor iedereen en dat je alles op alles moet zetten zodat je geen strafblad krijgt, ook werd er vaak gepraat over hoe groepsdruk tegen je werkt en hoe een strafproces verloopt.
Dit zijn natuurlijk belangrijke lessen om door te geven, en door dat dit allemaal wordt verteld door een ex-gedetineerde weet je als docent zeker dat de boodschap hard aankomt bij de leerlingen en dat ze zeer geïnteresseerd zullen zijn tijdens de workshop.
Meer grip op het centraal examen maatschappijwetenschappen havo/vwo
Ayla de Nekker, Annelies van Vugt en Anne Hemker
CvTE & Cito
Veel aanwezige docenten Maatschappijwetenschappen vinden het antwoordmodel van het centraal examen in dit vak best lastig om toe te passen, zo wordt duidelijk aan het begin van deze workshop. Ayla de Nekker (CvTE) en Annelies van Vugt en Anne Hemker (Cito) hebben dan ook als doel in deze workshop meer grip te bieden op de vraag: hoe moeten docenten de antwoordmodellen van deze examens interpreteren?
In de workshop gaan de deelnemers vooral zelf aan de slag. Met een voorbeeldvraag over het concept van ‘inemuri’ en of dit al dan niet een sociale institutie is, gaan de aanwezige docenten in conclaaf. Wat is hier een goed antwoord? In de discussies over wat nou precies een goed antwoord is, en waar hoeveel punten aan worden gegeven, merken we dat dit een hot topic is onder de docenten Maatschappijwetenschappen.
De Nekker, Van Vugt en Hemker geven duidelijkheid door uit te leggen waarop wordt gelet bij het opstellen van de antwoordmodellen, en waar een docent zelf mag interpreteren of iets goedgerekend mag worden. Met termen als EGAB (‘een goed antwoord bevat…’) en VVEGA (‘voorbeeld van een goed antwoord’…) is na deze workshop niet alleen de grip op het eindexamen wat vergroot, maar ook de woordenschat van menig deelnemer.
Effectief lessen ontwerpen met AI
Bart Giethoorn en Jeroen Snijdewint Kalaidu
Geen verslag beschikbaar.
Verschil maken binnen burgerschap, van theorie naar praktijk
Dieuwertje de Graaff
Bureau Common Ground
Bureau Common Ground organiseerde een inspirerende workshop onder leiding van Dieuwertje de Graaff. Deze sessie richtte zich op het versterken van burgerschap binnen het onderwijs, waarbij de nadruk lag op het helpen van leerlingen om hun mening te vormen, te uiten en te begrijpen dat hun stem ertoe doet. Er werd interactieve omgeving gecreëerd waarin docenten vrijuit konden praten over hun ervaringen en ideeën. Een centrale vraag die de middag domineerde was: “Hoe kunnen leerlingen het idee krijgen dat hun mening belangrijk is en dat zij invloed kunnen uitoefenen?” Het antwoord lag in het bieden van ruimte voor expressie en het benadrukken van de waarde van iedere stem.
Een belangrijk onderdeel van de workshop was het bespreken van hoe docenten burgerschapsonderwijs vorm kunnen geven. Zo werden docenten aangemoedigd om na te denken over hun belangrijkste doelen voor het onderwijs en hoe deze in de praktijk gebracht kunnen worden. Dit leidde tot inspirerende gesprekken over uiteenlopende ideeën en methoden. Een inspirerend voorbeeld dat werd besproken, was het Stadslab, een initiatief dat leerlingen actief betrekt bij hun leefomgeving en hen aanmoedigt om bij te dragen aan maatschappelijke projecten. Ze lieten een filmpje zien over hoe drie leerlingen een event hadden georganiseerd om het verschil tussen jongens en meisjes te bespreken. Dit filmpje is terug te zien op YouTube en was een prachtig voorbeeld van jongerenparticipatie.
Met frisse ideeën en nieuwe strategieën verlieten de docenten de workshop. Ze waren geïnspireerd om in hun klaslokalen een omgeving te creëren waar leerlingen niet alleen hun mening durven te uiten, maar ook het gevoel krijgen dat deze mening ertoe doet. De workshop bood hen de tools en het vertrouwen om een wezenlijk verschil te maken in het burgerschapsonderwijs.
LAPPEN! – Hoe betalen bijdraagt aan Burgerschap
Wilbert Könning
Hoofdvaart College
Geen verslag beschikbaar.
Gastles Regels en Rechten
Jonnick Kirwan en Mayra Meeuwisse
ProDemos
Tijdens de docentendag gaf ProDemos aan docenten maatschappijleer de kans om de hernieuwde gastles Regels & Rechten zelf te ervaren. Een ervaren ProDemos educatie-medewerker, Jonnick Kirwan, speelde tijdens deze sessie het spel “Belangenstrijd” met een kleine groep enthousiaste docenten. De sessie begon met een korte uitleg van wat de gastles inhield, waaronder een korte introductie over wat grondrechten zijn, wat het recht om te demonstreren inhoudt, en een introductie van het spel “Belangenstrijd”. Het gaat in het kort om het volgende: een groep demonstranten in een fictieve gemeente wil demonstreren op een lokale snelweg. Bewoners zijn het hier niet mee eens, en willen dat de burgemeester de demonstratie verbiedt. Tijdens het spel moeten beide partijen de burgemeester proberen te overtuigen, in drie rondes. Hoe meer rondes beide partijen winnen, hoe meer ze hun zin krijgen aan het einde van het spel. De docenten speelden het spel erg fanatiek: beide partijen wilden graag winnen, en probeerden allebei de beste argumenten te zoeken om de burgemeester – onze eigen Mayra Meeuwisse – te overtuigen. Uiteindelijk lukte het de demonstranten om twee van de drie rondes te winnen. De bewoners daarentegen wisten de burgemeester slechts een keer te overtuigen.
De docenten waren enthousiast over de gastles, en vonden allemaal dat dit een uitstekend spel was om leerlingen te leren debatteren. Ze gaven allemaal aan deze gastles in de toekomst te willen boeken. Het was dus een enorm geslaagde gastles, met een positief einde voor de demonstranten: zij mochten hun demonstratie uitvoeren!
Actualisatie kerndoelen burgerschap
Luuk Kampman en Maaike Oberink
SLO
Als men spreekt over burgerschap, wat bedoelen ze dan? Je hebt het namelijk al snel over alle onderwerpen waar iemand aan kan denken. Wat is de rol van het onderwijs in de opvoeding, en welke kwaliteiten en leerdoelen moet deze ontwikkeling faciliteren voor de studenten? Is het burgerschap als je gaat praten over belastingpapieren, of is het burgerschap als je een discussie hebt over een protest? Het uitdagende in het werk van de SLO is het afbakenen van burgerschap en het ontwerpen van diverse kerndoelen die uitvoerbaar zijn voor de docenten. SLO is van plan bijeenkomsten te organiseren om de toekomst van de kerndoelen burgerschap te bespreken met docenten uit de praktijk.
Excursies
Raad van State
Pieter-Bas Beekman, woordvoerder
Voor de ochtend-excursie van de docentendag mocht ik met een grote groep docenten op bezoek bij de Raad van State in het prachtige Paleis Kneuterdijk. Daar werden ontvangen door de altijd enthousiaste Pieter-Bas Beekman. Wij werden door hem meegenomen naar één van de zittingszalen. Daar was het idee dat Pieter-Bas een presentatie zou geven. Dit mondde in praktijk uit op een interactief gesprek tussen de docenten en Pieter-Bas. Tijdens dit gesprek zijn we onwijs veel te weten gekomen over het werk van de Raad van State. Zowel over het rechtsprekende als het adviserende werk van de Raad. Wist je bijvoorbeeld dat de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State meer dan 10.000 zaken per jaar behandeld!? Dit soort feitjes werden ons verteld aan de hand van een ouderwets spelletje ‘petje op, petje af’. Na de quiz werden wij nog rondgeleid door het prachtige paleis. Met als kers op de taart een bezoekje aan de Gotische Zaal. Tijdens de rondleiding leerden we waar het Paleis zijn naam aan te danken heeft. Uiteraard aan de Kneuterdijk, maar waar doelt het woord ‘kneuter’ op? Dat heeft te maken met het kneuteren, ofwel het gebruiken van lokvogels om andere vogels te vangen. De excursie was al met al een complete Pieter-Bas Experience!
Politieke redactie NOS
Xander van der Wulp
Als we aankomen op de politieke redactie van de NOS in Den Haag, kunnen we meteen concluderen dat we op een goed moment binnenstappen: de podcast ‘De Stemming van Vullings en Van der Wulp’ wordt opgenomen. In een (voor een 20-koppige groep krappe) ruimte kijken we mee naar de opnamestudio. Achter het glas zitten Joost Vullings en Xander van der Wulp, politiek journalisten bij respectievelijk EenVandaag en de NOS. Terwijl zij het politieke nieuws van de laatste week bespreken, leggen de mannen achter de knoppen ons uit hoe het opnemen en het monteren in z’n werk gaat.
Nadat het laatste podcastonderdeel is opgenomen, neemt Xander van der Wulp ons mee naar een andere kamer waar we met z’n allen in gesprek kunnen. Er komen allerlei onderwerpen voorbij: hoe ga je de strijd aan met nepnieuws? Hoe is de relatie tussen journalisten en politici? En hoe bereik je een grote doelgroep met politiek nieuws? Xander van der Wulp geeft aan dat ze met de podcast en de youtubefilmpjes van ‘Rondje Binnenhof’ soms ook jongeren bereiken, maar dat het voor hen niet de makkelijkste doelgroep is. Daarbij is ook steeds de balans vinden tussen serieus en belangrijke onderwerpen behandelen en het luchtig houden zodat luisteraars niet afhaken.
Tot slot een grappige anekdote die we hoorden: in het perscentrum van de Tweede Kamer zitten geregeld zowel NOS-journalisten als journalisten van andere media te avondeten. Op een avond keken de andere journalisten allemaal tegelijk op hun telefoon en vertrokken plots, om de NOS-medewerkers verward achter te laten: misten ze een grote primeur? Maar nee, de andere journalisten stonden hen lachend op de gang op te wachten.
Eerste Kamer der Staten-Generaal
Geen verslag beschikbaar.
NRC parlementaire redactie
De excursie naar de Parlementaire Redactie van de NRC bood ons een unieke inkijk in het werk van politieke redacteurs! Bij de ingang werden we ontvangen door Pim van den Dool. Na een aantal trappen kwamen we aan op de werkplek van de redactie en namen we plaats aan een grote vergadertafel samen met 7 andere redacteurs. Pim gaf een korte introduceerde over de redactie en vertelde ons dat we een Q&A gingen doen waarin we van alles konden vragen. Al snel volgde er verschillende vragen. Hoe ziet een dag als redacteur eruit? Hoe wordt er bepaald waarover er wordt gepubliceerd? Hoe probeer je zo goed mogelijk overal van op de hoogte te zijn? Hoe is het contact met politici? Wat is het proces van het publiceren van plotselinge gebeurtenissen? In hoeverre is politieke kleur leidend in jullie stukken?
Zo vertelde zij dat de politieke partijen zijn onderverdeelt tussen de redacteurs en daardoor van zo veel mogelijk op de hoogte proberen te zijn en contacten te onderhouden, ondanks dat het meerdere malen werd benadrukt dat dat niet even makkelijk is bij alle partijen…
Één ding wat voor vele docenten bekend in de oren klonk waren de stemmen van de redacteurs, die je kunt kennen van de podcast ‘De Haagse Redactie’! Hiermee bereiken zij een aanzienlijk jongere doelgroep dan met de papieren krant en dit bracht een interessant gesprek met zich mee tussen de redacteurs en docenten over het taalniveau van jongeren, de uitdagingen van maatschappijleer docenten en de manier waarop de redacteurs tegen deze doelgroep aankijken. Het was een fijn gesprek waarin beide groepen erg open waren en elkaar konden vinden.
Hoge Raad
Mr. Mariken van Hilten (vicepresident)
Geen verslag beschikbaar.
Kabinet van de Koning
Drs. F.J.J. Princen, Plaatsvervangend directeur
Na een heerlijke lunch in de Grote Kerk liepen we met een groep van 24 docenten in het zonnetje naar de volgende bijzondere plek, namelijk het Kabinet van de Koning! Het pand is gebouwd in 1635 en is momenteel in bruikleen van de Familie Pauw. Daar werden we hoffelijk ontvangen en begeleid naar één van de prachtige kamers waar we mochten plaatsnemen onder het genot van een kopje koffie of thee. Karin en Oscar stonden voor ons klaar om onze kennis te testen met een Kahoot quiz en natuurlijk om al onze vragen te beantwoorden. Wat is het Kabinet van de Koning en wat doet het precies? Ze vertelden ons dat het Kabinet van de Koning ondersteuning biedt aan de koning in zijn constitutionele taken, zoals het onderhouden van contacten met de minister-presidenten en andere bewindspersonen, het behandelen van verzoekschriften, het verwerken van wetten, Algemene Maatregelen van Bestuur en koninklijke besluiten die de koning moet ondertekenen. Het Kabinet bereidt dus de taken van de koning voor. Karin legde uit dat zij de bovengenoemde documenten bekijken en controleren of het democratische proces goed is verlopen. Aan het eind van de dag ontvangt de koning een koffertje met alle documenten, die hij vervolgens diezelfde avond nog ondertekent. De volgende dag ontvangt het Kabinet de Koning deze alweer getekend terug, waarna ze deze archiveren.
Na het horen van verschillende feitjes en de mogelijkheid om vragen te stellen, kregen we nog meer informatie over het pand en zelfs een kijkje in de kamer van de directeur. Deze kamer werd voorheen op Prinsjesdag gebruikt door koningin Beatrix om uit het raam te zwaaien, maar door een verandering in de route is dit helaas niet meer mogelijk. In de kamer waren prachtige wandschilderijen te bewonderen, geschilderd door Dirk Dalens III. Dit was een mooie afsluiting van de excursie.
Hoge Raad
Mr. Mariken van Hilten (vicepresident)
Geen verslag beschikbaar.
Gevangenpoort
Na de lunch in de kerk vertrok een grote groep docenten richting Rijksmuseum de Gevangenpoort. Onderweg moesten we natuurlijk even langs Johan de Witt lopen, waarna wij door twee zeer kundige gidsen werden ontvangen. Onze gids nam ons mee naar een klein zaaltje in de krochten van de oude gevangenis. Hier kregen we een korte uitleg over het gebouw waar we ons in bevonden. Zo leerden we dat de Gevangenenpoort al ca. 7 eeuwen oud is en de bekende poort één van de toegangspoorten van het Binnenhof was.
De gids nam ons vervolgens mee naar de verschillende cellen in het complex. Zo zagen we de ‘gajolen’ waar vroeger tot wel vijftien gevangenen konden zitten in één donkere ruimte zonder voorzieningen. Er was wel een redelijk modern toilet (voor die tijd), met een riolering die rechtstreeks de Hofvijver in gaat. Nu mag jij eens raden waar het drinkwater voor de gevangen vandaan kwam. We zagen ook de veel luxere ridderkamer waar ooit Cornelis de Witt vast zat. Daar moest hij overigens wel iedere week het jaarsalaris van een timmerman voor betalen, gedetineerde zijn was immers niet gratis. Zeker niet als je rijk was en een comfortabel verblijf wilde.
De Gevangenpoort stond ook bekend om zijn martelkamers. We hebben op de zolder en in de pijnkelder een legio aan voorwerpen gezien. Denk aan zwaarden voor onthoofding, ijzeren stadswapens om mee te brandmerken, het alom bekende ‘blok aan het been’, schandpalen en twee soorten pijnbanken. Ik zal de details van de werking van deze voorwerpen achterwege laten en raad vooral aan om op een dag zelf de Gevangenenpoort te bezoeken. Al met al een leuke excursie en echt een uitstapje.
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Faith Bruyning (Kamerlid NSC)
Nadat we door de beveiliging van de Tweede Kamer zijn gegaan, worden we verwelkomd door Faith Bruyning. Sinds de verkiezingen in november is zij Kamerlid voor NSC. Ze waarschuwt: ze is pas 4 maanden Kamerlid, had 0 politieke ervaring en “kan ons dus niks vertellen over de standbeelden” in de Statenpassage, de ontvangsthal van de Tweede Kamer. Maar al snel wordt duidelijk dat ze ons uiteraard ontzettend veel kan vertellen. Faith Bruyning vertelt hoe zij een enorm gebrek aan menselijkheid heeft ervaren vanuit de politiek. Zo was zij o.a. gedupeerde van het toeslagenschandaal. Vanuit die situatie startte haar samenwerking met Pieter Omtzigt en zo kwam zij op de lijst van NSC. We bespreken het lage vertrouwen dat er is in de politiek in Nederland en hoe je dat vertrouwen zou kunnen herwinnen.
Daarna verlaten we de Statenpassage en komen op plekken waar reguliere bezoekers niet snel komen. Eerst bezoeken we een commissiezaal, een vergaderzaal in de Tweede Kamer. Deze zalen zijn wat minder bekend bij het grote publiek, maar Faith Bruyning legt ons uit dat het belangrijkste werk van Kamerleden eigenlijk hier plaatsvindt. Ook mogen we de plenaire zaal in, waar we op de blauwe zetels mogen zitten en achter het spreekgestoelte kunnen staan. Er wordt natuurlijk gretig gefotografeerd: “Als we beginnen met het blok over politiek, dan komt deze foto natuurlijk in de powerpoint!”