Verslagen Docentendag 2019

Hieronder kunt u verslagen lezen van de verschillende lezingen, workshops en excursies.

NB: Lees hier het verslag van de Docentenavond als pdf.

Verslag openingslezing Erik Akerboom

Verslag plenaire afsluitende sessie Arie Slob

Ronde 1

Workshop Christa Driessen – Een nieuwe methodiek voor het examenjaar van maatschappijkunde (POMM)

Christa is docent Maatschappijkunde op een VAVO. Er werden slechte resultaten behaald en dat moest veranderen. Naar aanleiding hiervan is POMM (Project Onderwijs Methodiek Mavo) ontwikkelt. POMM is een didactische methode waar leerlingen zelfstandig aan de slag gaan. Elke les begint Christa door de leerlingen een schriftelijke overhoring te geven over het huiswerk. De workshop begint ook door de deelnemers een SO te laten maken. Door middel van de SO oefenen leerlingen elke les met examenvragen. De SO telt niet mee voor een cijfer maar het resultaat wordt wel genoteerd. Christa geeft elke leerling persoonlijke feedback op het gemaakte SO. Dit is erg belangrijk bij POMM. Na het SO krijgen de leerlingen een lestaak die zij zelfstandig moeten maken. Hiermee maken de leerlingen gelijk een samenvatting. Christa krijgt goede feedback van haar leerlingen over de nieuwe methode en de resultaten worden beter.

Lezing van prof. dr. Rens Vliegenthart – Framing van immigratie en integratie

Rens Vliegenthart is als professor in de communicatiewetenschappen verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Hij gaat tijdens deze lezing in op het framen van integratievraagstukken in de Nederlandse samenleving. Hoe wordt integratie geframed in de politiek en in de media, en wat zijn daar de gevolgen van? Framen is het scheppen van een kader, waarin je sommige aspecten wel belicht en andere aspecten niet. Hoewel framing vaak een negatieve connotatie heeft, stelt Vliegenthart dat framen er altijd is, we doen het allemaal. Ook in de politieke communicatie is framing aan de orde van de dag. De media, het publiek en de politiek beïnvloeden elkaar continue en bepalen daardoor hoe wij naar onderwerpen als integratie kijken. Vliegenthart legt uit dat het ontstaan van dit soort frames in verschillende fases plaatsvindt. Een voorbeeld daarvan is het ‘frame-building in the newsroom’. De keuzes die media maken dragen bij aan het beeld dat over een onderwerp ontstaat. Kortom, framen gebeurt constant, zowel onbewust als bewust en het is goed om ons daar bewust van te zijn.

Workshop Stichting School en Veiligheid – De klas als democratische oefenplaats – gedrag zegt zoveel meer dan woorden

Deze workshop heeft als doel leraren te helpen om te gaan met ondemocratische gedragingen in de klas. Als een leerling zich kwetsend, agressief of intolerant uitlaat, hoe reageer je daar dan op? Door middel van oefeningen en gedachtenexperimenten gingen de docenten hiermee aan de slag.

Het begon ermee vast te stellen wat democratische waarden voor ons betekenen. In groepjes werd daarover gepraat. De groepjes gingen daarna aan de slag met enkele casussen, die zij uitwerkten. Het spetterende einde kwam in de vorm van een voor/tegen debat over enkele stellingen en situaties die in de klas voor kunnen komen, zoals: ‘Een leerling maakt kwetsende opmerkingen tijdens de les, je laat dit gaan omdat het eenmalig is.’ Laat het maar aan dertig maatschappijleerdocenten over om hierover in discussie te gaan.

Workshop EDIC – Rollenspel Europese besluitvorming: de chocoladerichtlijn

Het simulatiespel Chocoladerichtlijn wordt al enkele jaren door Europese instellingen, EDIC (Europe Direct information Centre) en docenten uitgevoerd. Tijdens deze train-de-trainer workshop loopt Tjietse Broeders de werkvorm door met de docenten en voorziet hij ze van extra uitleg. Broeders is een ervaren begeleider bij ProDemos en heeft vaak gastlessen gegeven met deze werkvorm.

Het simulatiespel heeft als doel de besluitvormingsprocedure in de Raad van de Europese Unie te ervaren. Er zal weinig gedebatteerd, maar vooral gelobbyd en overlegd worden tussen de elf verschillende landen die de deelnemers spelen. Naast ministers van Economische Zaken zijn er ook rollen voor de Europese Commissie en het Europees Parlement.

Na een eerste snelle stemming (voorstel afgewezen) volgt de schorsing. Binnen no-time vindt er driftig overleg plaats tussen de verschillende landen. Bij de tweede stemronde wordt het voorstel wederom afgewezen.

Deelnemers hadden vooraf wisselende kennis over en ervaring met lesgeven over de Europese Unie, maar iedereen had zichtbaar plezier in de uitvoering.

Lezing van dr. Willem de Koster – Het is maar net hoe je het bekijkt – over de politieke relevantie van culturele frames

Cultuursocioloog Willem de Koster sprak tijdens de Docentendag over de politieke relevantie van culturele frames. Om te begrijpen hoe mensen reageren op situaties maakt De Koster vaak de vergelijking met een biljarttafel; als we de omgeving analyseren, kunnen we ongeveer inschatten waar de bal uiteindelijk terecht komt. Mensen reageren verschillend op dezelfde situatie door onder andere de bredere politieke ideeën. Dit kan uiteindelijk politieke campagnes beïnvloeden, zoals het Oekraïne referendum, maar ook zaken waar weinig politieke aspecten in te vinden zijn. ‘Bekend maakt bemind’ is de leus die wordt gebruikt om uit te leggen waarom mensen anders reageren in dezelfde situatie. Mensen denken vanuit de informatie die ze al hebben en de omgeving die ze kennen. Om het informatietekort op te lossen, moet volgens De Koster een vaccin van informatie het publiek ingespoten worden. Echter, sommige mensen weigeren informatie op te nemen omdat ze toch al een mening hebben gevormd en daar niet graag van af wijken. De Koster stelt dat mensen die al enthousiast zijn over een onderwerp nog enthousiaster worden naarmate er meer informatie aanwezig is. Aan de andere kant, zullen de ongeïnteresseerden zich nog meer afzonderen omdat ze niet de informatie willen aannemen.  Na de lezing volgt een discussie over hoe informatievoorziening georganiseerd moet worden in campagnes.  De discussie wordt beëindigd met de gedeelde mening dat het onmogelijk is om zeer objectief te zijn aangezien in iedere beslissing een subjectief element aanwezig is.

Workshop Dreamocracy – Hoe breng je democratie dichterbij jongeren? – De werkwijze van Dreamocracy

Gastdocent Hiwa van Dreamocracy opent met de stelling: ‘Jongeren hoeven nog niks te leren over democratie, ze mogen toch nog niet stemmen’. De 25 aanwezige docenten worden gevraagd ‘ja’ of ‘nee’ te stemmen via een kaartje. Hierna wordt de uitslag op een bord geschreven. 16 stemmen voor en 18 stemmen tegen. Niemand in de zaal gelooft de uitslag en daarom worden de stemkaartjes gecontroleerd. Er zijn 23 geldige tegenstemmen en de docenten lachen om het gesjoemel. Door Hiwa wordt de link echter direct gelegd met de verkiezingen in Iran: dat men het ‘gesjoemel’ daar in eerste instantie ook grappig vond, maar dat het nu niet meer zo grappig is. Hiwa vertelt over zijn ervaringen, waarbij hij de gevaren van democratie aankaart. Na Hiwa zijn verhaal worden de docenten geactiveerd om zelf een module te ontwikkelen die in lijn is met het idee van Dreamocracy: jongeren activeren door ze met het tegenovergestelde van democratie te confronteren. Die confrontatie vindt plaats door real life stories van de ambassadeurs van Dreamocracy, waarbij een persoonlijke boodschap wordt gegeven die benadrukt hoe belangrijk democratische waarden zijn.

Excursie Politieke Powervrouwen

De excursie Politieke powervrouwen neemt de deelnemers mee langs vrouwen die een verschil hebben gemaakt in de politiek. Van Wilhelmina, via Marga Klompé naar Jeltje van Nieuwenhoven.

Er wordt vooral ingezoomd op het verschil dat vrouwen gemaakt hebben en de bijzondere positie die zij gehad hebben en hoe ze die benut hebben.

Dankzij het prachtige weer worden alle vrouwen nog extra in het zonnetje gezet.

Workshop College van Toetsen en Examens – Het nieuwe examen maatschappijwetenschappen havo (ook in ronde 2)

In de workshops van Jan Jacobs en Ariana Need gingen docenten aan de slag met het nieuwe curriculum eindexamen maatschappijwetenschappen voor de havo.

De docenten maakten een tweetal vragen eerst zelf en keken naar de antwoorden van een aantal leerlingen. Vervolgens werden deze onderling besproken: hoe beoordeelt een docent de vragen? Tot slot werden de vragen klassikaal nog behandeld met toelichting. De docenten hebben een beter inzicht gekregen in de nieuwe manier van toetsen en zijn nu zelf beter voorbereid op het nakijken.

Excursie naar de Grafelijke Zalen (ook in ronde 2)

De excursie Grafelijke Zalen neemt de deelnemers, tot groot genoegen, niet alleen mee naar de Ridderzaal, maar ook naar het complex achter de Ridderzaal. Mathijs Eskes, o.a. werkzaam bij het de Grafelijke Zalen, geeft ons een uniek inkijkje in plekken waar de bezoeker eigenlijk nooit komt. Daar waar onder andere de Graven van Holland in de middeleeuwen hebben gewoond en gewerkt en waar de 24 rechters hun vonnis over Johan van Oldenbarnevelt hebben uitgesproken. De deelnemers leerden veel over de rijke geschiedenis van het Binnenhof, maar zijn ook vermaakt met leuke anekdotes over Prinsjesdag.

Excursie naar de Hoge Raad

Ook dit jaar zijn de docenten maatschappijleer weer welkom bij de Hoge Raad. Een jaarlijkse terugkerende excursie op de Docentendag. En de Hoge Raad werkt hier ieder jaar weer graag aan mee, aldus griffier Hans Storm. Hij geeft de docenten in 60 minuten een kijkje in de keuken van de Hoge Raad. In dit uur krijgen de onderwijzers te horen wat de Hoge Raad wel en niet doet. Wat de belangrijkste taken van de Hoge Raad zijn, binnen de Hoge Raad beter bekend als de 3 R’s. Namelijk: rechtseenheid, rechtsbescherming en rechtsontwikkeling. Welke zaken de Hoge Raad nou wel of niet behandelt en wanneer men zitting heeft in de zittingszaal (genoemd naar Mr. Lodewijk Ernst Visser, de joodse president die in 1941 werd ontslagen door de Duitse bezetter) . Hans Storm legt met veel passie uit hoe de Hoge Raad functioneert en daagt de docenten uit om veel vragen te stellen. Dit laatste gebeurde dan ook veelvuldig en het uur vloog om.

Lezing van dr. Kristof Jacobs – Sociale media in de politiek: zegen of vloek?

Tijdens deze lezing neemt Kristof Jacobs ons mee naar het gebruik en de invloed van sociale media in de politiek. Jacobs is politicoloog aan de Radboud Universiteit Nijmegen en heeft onderzoek gedaan naar o.a. social media in de politiek. Hij vertelt hoe de politiek social media gebruikt en laat zien dat er verschillen zijn tussen partijen met betrekking tot het social mediagebruik. De ene partij is daar al veel meer mee bezig dan de andere partij en de ene partij gebruikt ook social media op een andere manier dan weer een andere partij. Jacobs gaat in op waarom deze verschillen er zijn en hoe ze verklaard kunnen worden.

Lezing van Bart Brandsma – Denkkader Polarisatie, inzicht in de dynamiek van wij-zij-denken

Allochtonen versus allochtonen, gelovigen versus niet-gelovigen, vluchtelingen versus gevestigden… Voorbeelden van polarisatie vind je overal. Bart Brandsma gaat in zijn lezing in op de dynamiek achter polarisatie (wij-zij-denken). Hij laat zien dat de dynamiek van polarisatie niet variabel is: deze is altijd en overal dezelfde, de dynamiek is universeel. Brandsma legt in zijn lezing op heldere en rustige wijze uit welke verschillende rollen er zijn te herkennen in het polarisatieproces: van pushers tot joiners, van bruggenbouwers tot zondebokken. En de stille middengroep: de silent. Zo levert de pusher brandstof voor polarisatie door de tegenstander (andere pusher) in een kwaad daglicht te zetten en de joiners mee te krijgen. Bart Brandsma geeft in zijn lezing verschillende voorbeelden, zoals de ‘minder minder ’opmerking van Wilders (pusher) en de reactie daarop. Het blijft in de lezing niet alleen bij het beschrijven van het proces. Brandsma noemt ook concrete oplossingen om polarisatie tegen te gaan. Zo kun je van doelgroep en toon veranderen. Brandsma beantwoordt ook vragen van de zeer geïnteresseerde docenten uit de zaal. Mocht je het gemist hebben, dan geeft het interview in vakblad M&P een aardige inkijk in het polarisatiemodel van Bart Brandsma en de bruikbaarheid voor ons vak.

Ronde 2

Voorstelling Live Your Story en Wunderbaum – Kleurles

Kleurles is een voorstelling die wordt opgevoerd in klaslokalen om onderwerpen als discriminatie en racisme bespreekbaar te maken. De voorstelling wordt ook tijdens de workshop in een klaslokaal-setting opgevoerd. Drie mensen met verschillende achtergronden gaan tijdens het stuk in gesprek over de vooroordelen waar zij mee te maken krijgen, wat het met hen doet en hoe zij zelf om gaan met mensen met een andere achtergrond. Er zit veel humor in het stuk maar zeker ook een serieuze noot. Na het stuk vindt er een kringgesprek plaats met de docenten over op welke manier dit onderwerp een rol speelt op hun eigen school en of er genoeg over gesproken wordt. Op scholen vindt er na het spelen van het stuk nog een workshop plaats waarbij er met leerlingen gepraat wordt over het thema.

Workshop Unie van Waterschappen – Duurzaam, budget of de dijk: zeg het maar

De waterschappen zijn voor veel mensen een obscuur en onduidelijk geheel, en al helemaal voor leerlingen. Bram Rosenbrand van de Unie van Waterschappen is daarom als gastdocent bezig om hier verandering in te brengen. Het meest opvallende wapen in zijn arsenaal is een game waarin de klas in groepen wordt verdeeld, die elk de leiding over een waterschap krijgen. In elke ronde krijgen de waterschappen via hun smartphone een casus voorgelegd die een actie vraagt, waarna de game een reactie geeft. De leerlingen zien direct het effect van hun keuzes, raken bekend met het werk van de waterschappen én dankzij het puntensysteem wordt het ook echt een wedstrijd om het beste waterschap. Tijdens Bram Rosenbrands workshop hebben de aanwezigen het spel ook mogen uitproberen, met enige hilariteit tot gevolg. Zo werd het waterschap Oostervloed geteisterd door bevers die de dijken sloopten, wat alleen maar erger werd omdat de andere waterschappen weigerden steun te verlenen.

Voor informatie over deze dit interactieve Waterschapsgame kunt u contact opnemen met Bram Rosenbrand van de Unie van Waterschappen.

Lezing van Dr. Bram Eidhof – Het Wilhelmus Voorbij. Burgerschapsonderwijs in politiek Den Haag en de praktijk

In een zaal vol maatschappijleerdocenten en een enkele geschiedenisdocent houdt dr. Bram Eidhof een lezing over het vak ‘burgerschap’. Dat het vak burgerschap belangrijk is, daar zijn de meeste docenten en beleidsmakers het over eens. Maar hoe het vak precies ingevuld moet worden, dat blijft een knelpunt. Eidhof begint de lezing met een onderzoek waaruit blijkt dat jongeren vaak democratisch gezind zijn, maar ook een sterk gevoel van politieke machteloosheid ervaren. “We geven ze een hengel, maar leren ze niet vissen”, stelt Eidhof. De verwachting van het burgerschapsonderwijs zijn veel hoger dan we op dit moment kunnen realiseren. Volgens Eidhof komt dat onder andere doordat er geen substantieel beleid vanuit Den Haag is op dit gebied. De huidige wet is nog te vrijblijvend, want een democratische rechtsstaat is afhankelijk van een democratische cultuur. De aanwezige docenten worden zo aan het denken gezet. Hoe kun je burgerschapsonderwijs het beste vormgeven, en hoe bewaar je de balans tussen vrijheid in het onderwijs en continuïteit binnen het burgerschapsonderwijs. Dat geeft stof tot nadenken!

Workshop Jordi Vermeulen en Broer van der Hoek – Nadenken over dilemma’s rond strafrechtpleging en waarheidsvinding

Tijdens deze workshop worden de docenten aan het denken en aan het werk gezet met twee werkvormen waar men in de klas mee aan de slag kan.

Allereerst een werkvorm van Broer van der Hoek over strafrechtpleging. We leren dat de strafrechtsketen een trechter is, met bovenaan de delicten en onderaan de straffen die worden uitgedeeld. Deze trechter wordt gevormd door een hoop keuzes, zo kan je door te bepalen wat strafbaar is de breedte van de bovenkant bepalen. De investering in opsporing zorgt voor de mate waarin de trechter smaller wordt. Lager in de trechter zorgen bijvoorbeeld transacties, afdoeningen, voorwaardelijke straffen en tbs voor een variatie in breedte. Leerlingen leren dat de hele strafrechtsketen bestaat uit politieke keuzes.

Ten tweede een werkvorm van Jordi Vermeulen over waarheidsvinding. Deze werkvorm is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Lucia de B. . De leerlingen krijgen, net als het OM en de rechters in werkelijkheid, feiten over de zaak. Hierna vellen de leerlingen een oordeel. Later krijgen de leerlingen te horen hoe de rechtszaak is afgelopen, en ervaren ze dat voor waarheidsvinding feiten nodig zijn, maar vooral ook een juiste beoordeling van die feiten.

Staatssecretaris Mark Harbers geeft een gastles over migratie

De staatssecretaris voor migratie geeft een paar keer per jaar gastlessen op middelbare scholen. Daarbij wil hij uitleg geven over wat migratie is en wat het met Nederland te maken heeft. Zo’n gastles gaf staatssecretaris Harbers op de Docentendag voor een groep docenten. De staatssecretaris begint met te vertellen waar hij in zijn werk mee te maken heeft. Dat gaat van het Nederlandse parlement, Europa en de Verenigde Naties, tot natuurlijk de kinderen en ouders die wel of niet verblijf in Nederland krijgen.

Daarna wordt een petje-op-petje-af quiz gedaan met de docenten over migratie, om te kijken hoeveel de deelnemers weten van het onderwerp. Waar normaal gesproken een van de leerlingen met een powerbank naar huis gaat, is dat vandaag een leraar.

De workshop wordt afgesloten met een discussie onder de noemer: dilemma’s rond migratie. De staatssecretaris heeft 15 stellingen meegenomen, maar dat blijkt overbodig. Onder de groep was voldoende inspiratie voor een uitgebreide discussie over migratie in het algemeen en hoe dat speelt in de klas.

Lezing van prof. dr. Remco Breuker – Binnen en buiten de wet in Noord-Korea

Noord-Koreaspecialist Remco Breuker neemt ons mee naar het wonderbaarlijke land Noord-Korea. Breuker beargumenteert dat we veel te weinig weten over hoe het er echt aan toe gaat in Noord-Korea. De focus van de media op Noord-Korea’s raketten en acties van de leiders zorgen ervoor dat we niet een volledig beeld krijgen van het land. Het land lijkt voor velen op een dictatuur, maar het heeft wel degelijk een grondwet. Dat er 100.000 Noord-Koreanen voor het leven in vernietigingskampen zitten, betekent niet dat er geen rechtsstaat is, maar dat de rechtsstaat niet erg goed werkt. Volgens Breuker is er wel een rechtsstelsel aanwezig; het land beschikt over advocaten en rechters. Hij wil niet goed praten wat er gebeurt, aangezien er wel echt vreselijke dingen plaatsvinden, maar er is volgens hem wel degelijk een rechtsstaat aanwezig. Tijdens de lezing over de rechtsstaat van Noord-Korea, waren de docenten zeer benieuwd hoe zij het beste aan hun leerlingen kunnen uitleggen wat er in Noord-Korea speelt. Zo waren ze benieuwd hoe een dag van een Noord-Koreaan eruit ziet en wat er allemaal speelt in de vernietigingskampen. Gelukkig had Breuker na de lezing ook nog tijd om extra vragen te beantwoorden van de docenten.

Lezing van dr. Mendeltje van Keulen – Retourtje Brussel-Den Haag: nationale invloed op EU-beleid

Van Keulen geeft aan dat zij in haar verhaal vooral het belang van Den Haag in EU-wetgeving wil aantonen en dat zij daarna met de zaal in dialoog wil treden hoe de kloof tussen de EU en Den Haag gedicht kan worden. Het lijkt soms alsof het Nederlands parlement de EU wegzet als een op zichzelf staand orgaan, wat natuurlijk niet het geval is. De Nederlandse regering wordt met een opdracht naar de EU gestuurd en de Tweede Kamer bepaalt de standpunten van Mark Rutte aan de onderhandelingstafel. Kamerleden en ministers behandelen het onderwerp Europese Unie echter weinig omdat de media de EU oninteressant vindt. Het is wel zo dat je Nederlandse besluitvorming omtrent Europees beleid kunt volgen via @EUZATweedekamer. Conclusie van het verhaal is dat er echt stappen gemaakt moeten worden om de (werking van) de Europese Unie begrijpelijker en toegankelijker te maken. Als de gemiddelde Maatschappijleerdocent het al niet uit kan leggen aan de leerling, dan betekent dat onder meer dat er meer aandacht in de lesvereisten moet zijn voor de Europese Unie.

Excursie Algemene Rekenkamer

Onder leiding van Ewout Irrgang worden de docenten meegenomen door de geschiedenis van de Algemene Rekenkamer. Van de eerste Hollandse rekenkamer in 1447 onder toezien van Filips de Goede tot aan de grondwetswijzing van 1848 waarin duidelijk de functie van de Rekenkamer is opgenomen. Als duidelijk voorbeeld om aan te geven wat de Algemene Rekenkamer nu mag en doet komt Irrgang met het voorbeeld van de in 1998 aangekochte Victory Boogiewoogie en hoe de affaire hieromtrent is onderzocht.

Excursie Kabinet van de Koning

De docenten worden bij het Kabinet van de Koning hartelijk ontvangen. Aan de hand van een Kahoot-quiz worden de taken en werkzaamheden van de Koning en het Kabinet van de Koning besproken. Er ontstaat een levendig gesprek, waarbij de medewerkers van het Kabinet van de Koning zich onder de indruk tonen van de kennis van de docenten. Veel vragen die bij leerlingen leven – wat doet de Koning eigenlijk de hele dag en vindt hij zijn werk wel leuk? – komen aan de orde. De docenten en de medewerkers van het Kabinet van de Koning komen tot de gezamenlijke conclusie dat het goed zou zijn om met lesmateriaal of filmbeelden meer inzicht te geven in het werk van de Koning en de rol van de Koning in de constitutionele monarchie. Wie weet heeft deze excursie dus nog een vervolg in de lessen maatschappijleer en burgerschap. Dit zal in ieder geval gelden voor de docenten die bij het bezoek aan het Kabinet van de Koning aanwezig waren, zij kunnen nu uit eerste hand vertellen op welke manier de Koning door zijn Kabinet wordt ondersteund in zijn werkzaamheden.

Lezing van dr. Femke Kaulingfreks – Straatpolitiek

Femke Kaulingfreks spreekt aan de hand van haar boek ‘straatpolitiek’ over de veranderende maatschappelijke betrokkenheid onder jongeren. Ondanks dat jongeren minder politiek betrokken zijn in de traditionele vorm, bijvoorbeeld als lid van een politieke partij, betoogt Kaulingfreks dat maatschappelijke betrokkenheid onder jongeren niet is verdwenen. Zo eisen jongeren tegenwoordig voornamelijk op straat en op internet hun plek op in de maatschappij. Door voorbeelden aan te halen van onder andere de klimaatspijbelaars en de ‘tuigvlogger’ Ismail Ilgun betoogt Kaulingfreks dat het begrip ‘politiek’ breder getrokken moet worden om in te kunnen zien dat jongeren wel degelijk politiek en maatschappelijk betrokken zijn.

Workshop Pax for Peace – Omgaan met wij-zij-denken en polarisatie in de klas

Tijdens deze workshop krijgen docenten de kans om in gesprek te gaan over lastige momenten in de klas. Er worden door de docenten verschillende voorbeelden genoemd die in de klas plaatsvonden en die een lastige situatie kunnen opleveren voor een docent. Er wordt over deze onderwerpen gepraat in groepjes om zo te overleggen hoe andere collega’s met dit soort voorbeelden om zouden gaan. Uiteindelijk oefenen de docenten zelf met situaties, waarbij de leerling wordt gespeeld door de trainingsacteur van Pax for Peace. Tot slot wordt besproken wat tijdens dit trainingsmoment goed en minder goed ging en krijgen de docenten tips hoe om te gaan met de nagespeelde situatie.

Workshop dr. Geerte Savenije – Interactie in de klas: lesgeven over controversiële thema’s

Geerte Savenije is expert op het gebied van controversiële onderwerpen in de klas. Hoewel haar promotieonderzoek zich vooral focuste op controversiële onderwerpen bij geschiedenis, zijn de inzichten erg herkenbaar en bruikbaar voor maatschappijleer (en burgerschapsvorming).

De docenten moeten tijdens de workshop eerst zelf nadenken over een onderwerp dat zij als controversieel beschouwen in de klas. Savenije geeft vervolgens een theoretische verdieping op dit thema en laat zien welke vaardigheden centraal staan (empathie, multiperspectiviteit en een kritische houding). Daarna worden er verschillende werkvormen besproken, waarvan de socratische dialoog wordt toegepast in de workshop. Docenten kiezen een onderwerp waar zij een sterke mening over hebben en veel van afweten. Vervolgens moeten zij dit onderwerp neutraal delen met hun gesprekspartner. De gesprekspartner wordt bevraagd, waarbij de gesprekspartner als expert behandeld moet worden. Daarna wordt het nabesproken: lukte het om neutrale vragen te stellen aan je gesprekpartner? Was het lastig om je in te houden als de ander onzin verkondigde? Een zeer interessante en soms ook confronterende ervaring voor de docenten.

Het geleerde is zeker toepasbaar in de klas. Niet alleen bij de lessen geschiedenis, maar ook bij maatschappijleer en burgerschapsvorming.

Workshop DebatUnie – Starten met debatteren in de klas

Debatteren helpt leerlingen kritisch te denken, beter te luisteren en overtuigend te spreken. Leerlingen krijgen een standpunt toegewezen, los van hun eigen mening en gaan vanuit verschillende invalshoeken naar onderwerpen kijken. Dit is een vaardigheid die een belangrijke voorwaarde is voor goed burgerschap.

Dit is het vertrekpunt van Alexander Schinkel van de DebatUnie. Schinkel vertelt de kenmerken van een debat.  Allereerst is het debat bedoeld om een derde partij te overtuigen. Deze derde partij luistert naar het debat om een oordeel te vormen. Het is aan de voor- en tegenstanders daarom zaak om de stelling attractief te belichten en aannames direct te weerleggen.

Schinkel heeft vooral veel praktische tips die docenten kunnen helpen tijdens debatten op school. Een goed voorbeeld is een debatvorm waarbij ook de stille kinderen worden uitgenodigd om te spreken. Leerlingen moeten na hun inbreng gaan zitten en mogen niet meer opstaan. Door deze werkvorm komt iedereen een keer aan de beurt. Tevens vergroot dit de luistervaardigheid van leerlingen en kan het de kans op herhaling van argumenten verkleinen. Het achterliggende leerdoel is niet wát de leerlingen zeggen maar dát de leerlingen iets zeggen.

Tweede tip van Schinkel is om te definiëren waar de stelling precies over gaat. Pas als je weet waar we het over hebben, kan je de diepte in gaan. De voorstanders moeten duidelijk uitleggen wat het plan is en wat zij onder de verschillende definities en woorden verstaan.

De derde, en tevens laatste, tip is hoe leerlingen hun argumentatie kunnen beginnen. Schinkel onderscheidt drie tactieken. Allereerst kan je het argument van de tegenstander weerleggen: “Ik wil reageren op het punt van de tegenstanders. Het punt was…, maar dat klopt niet omdat…”. Ook is het mogelijk om het argument van een teamgenoot te verdedigen door dit verder uit te diepen. “Het argument dat zojuist is aangevallen, was dit argument….. Dat staat nog steeds omdat…..” Als laatste kan een debater een nieuw argument inbrengen. “Ik wil een nieuw argument inbrengen, namelijk…”

Op de website van de DebatUnie vind je nog meer handige informatie over debatteren in de klas.

VIP-rondleiding Tweede Kamer

Tijdens de VIP-rondleiding krijgen de docenten in twee groepen een kijkje achter de schermen van de Tweede Kamer. De groepen worden begeleid door Leendert Pollie (bode in de Tweede Kamer, ProDemos begeleider) en Jannes Herman Mostert (ProDemos begeleider).

De rondleiding biedt letterlijk andere inzichten; we komen op plekken waar je normaal gesproken niet zomaar komt. In de koffiekamer en rooksalon bijvoorbeeld, en de tot 1992 als plenaire zaal dienstdoende balzaal. We zien de troon van Koning Willem III en zitten op de bekende blauwe stoelen in de huidige plenaire zaal van de Tweede Kamer. Ook de Handelingenkamer (de bibliotheek met alle verslagen: de zogenaamde ‘handelingen’) blijft niet onbezocht. Tijdens de rondleiding wordt van alles gevraagd.  Bij binnenkomst raken we al aan de praat met Thierry Baudet die de FVD partijdag aan het voorbereiden is. Geïnteresseerde en kritische vragen worden aan hem gesteld.  Eén groep heeft nog een kort vraaggesprek met een journalist van Nieuwsuur die ook toevallig voorbij loopt. De deelnemers zijn enthousiast: ‘Leuk! En veels te kort gewoon!’. Maar we waren al dik uitgelopen. Time flies when you are having fun.