EnglishVerslagen Docentendag 2020
Op vrijdag 14 februari vond de Docentendag Maatschappijleer plaats. In totaal namen meer dan 400 docenten deel aan verschillende workshops, lezingen en excursies. Enkele van onze medewerkers waren hierbij aanwezig en hebben een kort verslag geschreven. Deze kunnen hieronder gelezen worden. We kijken terug op een zeer geslaagd evenement en willen alle deelnemers en sprekers bedanken voor hun komst.
Lees hier het verslag van de Docentenavond als pdf
Verslag openingslezing Bénédicte Ficq
Ronde 1
Lezing Mark van Ostaijen – Wij zijn ons
Mark van Ostaijen spreekt over de overwaardering van de psychologie: het psychologisme. In boekhandels vind je nauwelijks nog sociologische boeken, in praatprogramma’s zie je voornamelijk psychiaters en psychologen, en ook in kranten komt vooral deze beroepsgroep aan het woord (wanneer het bijv. gaat over suïcide of burn-outs). Het zijn ‘onsociologische tijden’. Maar waardoor komt dit? Een van de verklaringen die Van Ostaijen geeft voor de aantrekkingskracht van de psychologie t.o.v. de sociologie is: “Sociologie gaat over ‘ons’, en ‘ons’ wil liever dat het over ‘mij’ gaat.” Maar sociologie is juist nodig om op een andere manier naar de samenleving te kijken en deze te begrijpen.
Zo spreekt hij over de steeds ruimere opvatting van de autonome vrijheid door o.a. het breken met collectieve kaders. Dit wordt vaak gezien als winst voor het individu, maar zoals Sartre al zei: “Elke vorm van vrijheid, gaat gepaard met verantwoordelijkheid.” Het leven is een doel op zich geworden. Wat de continue druk te presteren met zich meebrengt. Er is een samenleving van winnaars en verliezers ontstaan. Het perverse gevolg is dat mensen die het gevoel hebben te falen, zich daar zelf verantwoordelijk voor voelen. Dit draagt bij aan oplopende cijfers van burn-outs, stress en depressies. Burn-outs zijn (dus) allesbehalve een individuele kwestie. Door steeds meer dingen tot ‘stoornis’ te bestempelen, leg je het probleem bij het individu en negeer je de sociale structuur die van een individu een patiënt maakt. Van Ostaijen: “Sociologen hebben natuurlijk geen monopolie op een kijk op de samenleving, maar je moet wel disciplines combineren.”
Lezing van Lily Sprangers – Turkije verguisd en aanbeden?
Drs. Sprangers is oprichter en voormalig directeur van het Turkije Instituut. In haar lezing focuste Sprangers zich in het eerste gedeelte van haar lezing op de Turkse Nederlanders. Vanaf 1964 kwamen de eerste Turken naar Nederland. Door wervingsovereenkomsten en gezinshereniging zijn er anno 2020 400.000 Turkse-Nederlanders met een dubbele nationaliteit. Hierdoor behouden ze ook stemrecht in Turkije. In Nederland wonen 250.000 Turkse stemgerechtigden. Hiervan gaat 40 procent naar de stembus, waarvan 60 tot 70 procent stemt op de AKP. In 2002 werd AKP-leider Recep Tayyip Erdogan president van Turkije. Hij toonde veel interesse in dit deel van zijn electoraat. Erdogan beroept zich op een gezamenlijke geschiedenis. Sprangers stond daarom een lange tijd stil bij het Verdrag van Sèvres uit 1920. Europa deelde destijds Turkije onderling op. In de moderne geschiedenis van Turkije speelt dit verraad van Europa een belangrijke rol in de beeldvorming en houding van Turkije richting Europa. In het Turkse onderwijs komt dit verraad veelvuldig terug. Turkse jongeren groeien op met het idee dat Turkije nu veel kleiner is dan dat het had kunnen zijn. Dit verklaart voor een gedeelte het succes van de uitstraling van Erdogan. Hij presenteert zich in de Turkse media graag als de grootse staatsman op het wereldpodium.
Lezing Luitenant-kolonel b.d. Alwin van den Boogaard – Fragiele staten in Afrika: is Nederland deel van de oplossing of van het probleem?
Alwin van den Boogaard heeft als luitenant-kolonel voor verschillende (VN-)missies gediend. In het drukbezochte college reflecteerde Van den Boogaard op negen jaar dienst voor de vredes- en ontwikkelingsmissie in Burundi. Centraal stond de vraag wat fragiliteit voor Burundi betekent. Een vraag die zich niet los van het koloniale verleden van het land laat beantwoorden. Kolonialisme heeft sociale structuren in Burundi uitgehold, en een gebrek aan nationaal bewustzijn onder de bevolking laat een vacuüm aan vertrouwen achter. Het ontbreekt zowel aan vertrouwen tussen overheid en burger, als burgers onderling. De constante dreiging van conflict zit diep in de maatschappij, en bemoeilijkt de ontwikkeling van het land. Voortdurende instabiliteit leidt tot vluchtige, korte termijn politiek. De vraag dient zich dan ook aan hoe je hier als militair mee om moet gaan. Essentieel is te accepteren dat ontwikkeling stapsgewijs en met vallen en opstaan gaat. Het is geen lineair proces. Waar je op hoopt, is dat je na een aantal jaar kunt zeggen dat het land er een stukje beter voor staat dan toen de missie begon. Hierin gaan vrede en veiligheid hand in hand. Zonder veiligheid is er ook geen economische ontwikkeling mogelijk, en andersom. Maar veiligheid en ontwikkeling kun je een land niet opleggen. Het moet uit de bevolking zelf komen. Men moet zich verantwoordelijk voelen voor vredige geschillenbeslechting. Als militair heb je hier slechts een bemiddelende rol in. Staat Burundi er na negen jaar dienst beter voor? Ja en nee. Ja, er zijn langzamerhand structurele verbeteringen doorgevoerd voor het land. Maar ontwikkelingshulp is een constant proces, en een goede toekomst voor Burundi blijft ongewis.
Workshop Anne Hemker en prof. dr. Ariana Need – Het nieuwe examen maatschappijwetenschappen vwo
In deze workshop stond de pilot van het nieuwe examen maatschappijwetenschappen centraal, dat door verschillende leerlingen is gemaakt. De deelnemers op de Docentendag zijn gaan oefenen met het nakijken van de nieuwe examens. Aan de hand van het correctievoorschrift werden scores aan de verschillende antwoorden toegekend. Hierna worden de beoordelingen van de deelnemers nabesproken. Dit leidde tot veel discussie over de interpretatie van de verschillende antwoorden.
Workshop Marco Veldman – Spelvormen voor het verwerken van de lesstof maatschappijwetenschappen
De workshop begon met een introductie van de groep. Er werd gekeken naar de voordelen en nadelen van het gebruik van spelvormen in het onderwijs. Veldman is een groot voorstander van spelenderwijs abstracte lesstof begrijpelijk maken. Het spits werd afgebeten met LessonUp en aan de hand daarvan werd het programma met elkaar bepaald. Met de input die daar uit voortkwam, bleek dat alle aanwezigen zich herkende in de geschetste situaties maar met de tips van elkaar waren deze situaties zeker te voorkomen. Er werd vervolgens door de groep een van de spelvormen uitgevoerd: de Mystery-Game. Hierbij was het de bedoeling dat er een serie brandstichtingen werd opgelost. In het begin werd de informatie doorgenomen van de branden en daarna van de verdachten. Hierna werd gepoogd om vanuit die informatie te herleiden wie de meest aannemelijke dader van de branden was. Hier werd in eerste instantie flink de kat uit de boom gekeken, maar het duurde niet lang voordat er druk gediscussieerd werd. De laatste tien minuten werden vervolgens gebruikt om de totstandkomingen door te nemen en de uiteindelijke oplossing te geven. De andere spelvormen en hun handleidingen werden vervolgens gegeven via de site van Marco Veldman en daarmee kwam deze interactieve workshop aan zijn eind. Al met al een geslaagde sessie waar alle deelnemers met de input en output veel hebben weten op te steken.
Presentatie Marco Veldman (Lesson up)
Workshop F.C. De Krachtpatsers – Werkvormen voor het concreet en persoonlijk maken van de examenonderwerpen ‘beeldvorming en stereotypering’ en ‘sociale verschillen’
Jan-Pieter Tuininga van F.C. De Krachtpatsers gaf een workshop waarin hij werkvormen introduceerde die beeldvorming, stereotypering en sociale verschillen in de klas aankaartte. Er was grote belangstelling voor de workshop. Tuininga introduceerde verschillende actieve werkvormen door ze in de praktijk toe te passen met de aanwezige docenten. Er werd begonnen met een voorstellingsronde waarin alle aanwezigen zichzelf moesten voorstellen door iets te noemen wat hen typeerde. De eerste werkvorm was het kenmerkspel. Iemand moest in het midden van een kring gaan staan terwijl de rest van de groep op een stoel plaats nam. De persoon in het midden moest iets benoemen wat voor hem of haar opging. Wanneer dit ook gold voor iemand die zat, moest diegene opstaan en een andere stoel zoeken. Was je degene die geen vrije stoel meer kon vinden, was het jouw beurt om in het midden iets te zeggen wat voor jou opging. Hoewel er begonnen werd met vrij triviale onderwerpen (‘mijn schoenen zijn grijs’), kwam er in de loop van het spel meer diepgang in de stellingen. Hierna volgden nog enkele andere werkvormen.
update 2023: F.C. de Krachtpatsers is nu onderdeel van Breek Academy
Workshop Janneke Nieuwesteeg en Lieke Meijs – Differentiatie in de lespraktijk
Differentiatie in het onderwijs: hoe pas je het toe, is het überhaupt geschikt voor het vak Maatschappijleer en welke tools heb je om al je leerlingen zo goed mogelijk bij de les te betrekken? Janneke Nieuwesteeg en Lieke Meijs gaven tijdens de Docentendag een interactief inkijkje in de toepassing van differentiatie in de lespraktijk. Na een algemene inleiding splitsten de aanwezige docenten zich op in 2 groepen: de ene groep verdiepte zich met Meijs in het theoretisch kader van differentiatie, de andere groep ging onder leiding van Nieuwesteeg in op eigen praktijkervaringen met het thema. Aan de hand van een voorbeeld over fake news werden in de groep van Nieuwesteeg verschillende soorten leerlingen besproken. Wanneer ondervinden leerlingen problemen met de stof en waardoor raken ze afgeleid? De docenten herkenden zich niet alleen in elkaar, maar vooral ook in elkaars leerlingen! Terwijl deze docenten alvast wat tips uitwisselden, werden in de zaal van Meijs twee verschillende modellen van differentiatie besproken. ‘Beheers ik het al?’ was een van de kernvragen in haar verhaal. Na deze workshop zijn de docenten ongetwijfeld klaar om met differentiatie in de lespraktijk aan de slag te gaan!
Workshop Danny Dingemans – Didactische modellen
Als docent aan de lerarenopleiding maatschappijleer van de Fontys Hogeschool schreef Danny Dingemans mee aan het nieuwe handboek Maatschappijleer. Hiervoor schreef Dingemans het hoofdstuk over vakdidactische modellen, wat hij tijdens zijn presentatie toelicht. Dingemans wil met het hoofdstuk en de presentatie ervoor zorgen dat toekomstige docenten Maatschappijleer hun leerlingen leren om de stof beter te begrijpen, er zelf een mening over te vormen en om na te denken over hoe zij zich tot de stof verhouden. Aan de hand van verschillende didactische modellen gaat Dingemans in op deze drie doelen. Na verschillende modellen behandeld te hebben, laat Dingemans een filmpje zien over een arrestatie van een man in Tilburg. De docenten gaan vervolgens in groepjes aan de slag om met behulp van de didactische modellen het filmpje in te passen in een lesmodel dat ingaat op een van de behandelde modellen over vaktaal, betrouwbaarheid van bronnen of het stimuleren om een eigen mening te vormen. De opdracht leidt tot interessante inzichten over hoe actuele filmpjes in de media aanleiding voor discussie en lesmodellen kunnen vormen voor én in de klas.
Koop hier het Handboek Vakdidactiek Maatschappijleer
Workshop Hanneke Tuithof en Ruben van Riel – Hoe scholen burgerschapsonderwijs kunnen vormgeven
Hanneke Tuithof en Ruben van Riel van de Universiteit Utrecht hebben onderzoek gedaan naar hoe scholen burgerschapsonderwijs kunnen vormgeven. Tijdens deze workshop presenteerden zij hun bevindingen door middel van een assenstelsel waarop scholen geplaatst kunnen worden. Hierdoor wordt in één oogopslag duidelijk wat de visie van een school op burgerschapsonderwijs is: bijvoorbeeld samenhangend of juist niet. Naast het aanreiken van handvatten en ideeën voor de dagelijkse lespraktijk haalden Tuithof en Van Riel zelf ook tips op uit de zaal. Burgerschap moet beter worden afgekaderd, vond men, want wat valt er nu allemaal onder burgerschap? Het mag allemaal wat specifieker. Bovendien moet het niet louter uit pedagogiek bestaan. Leerlingen moeten we zien als burgers van nu en mede daarom moeten mediawijsheid en informatievoorziening een prominentere plek krijgen binnen het vak. Het ontwikkelen van een doorlopende leerlijn kan daarbij uitkomst bieden. Belangwekkend, want alle scholen moeten van het kabinet aan de slag met burgerschapsonderwijs.
Workshop Critical Mass/Verhaal van een vluchteling – Ingrijpen: ja of nee?
In deze workshop worden praktische tools geboden en het inzicht en vertrouwen gecreëerd om over lastige thema’s te praten in de klas. Na een oefening om (letterlijk) nader tot elkaar te komen werd er aandacht besteed aan sociale conflicten die in veel klassen leven tussen twee tegenpolen (bijvoorbeeld extreem nationalistisch autochtone en extreem andersdenkende allochtone leerlingen). Aan de hand van filmmateriaal werd het ABC-model (attitude, behaviour, context) ingevuld om erachter te komen wat de onderliggende behoefte of angst is die hieraan ten grondslag ligt. Hierbij is van belang dat je altijd moet ingrijpen bij opmerkingen of uitspraken die niet door de beugel kunnen. Begrenzen en op jezelf betrekken zijn hierbij goede tips. Nodig leerlingen ook altijd direct uit om uit te leggen hoe ze bij bepaalde opmerkingen komen.
Excursie Kabinet van de Koning
Bij binnenkomst in het Kabinet van de Koning kijken de docenten al zo verwonderd om zich heen dat ze bijna het warme welkom over het hoofd zien. Toch komt men niet alleen om het gebouw te bewonderen. Bij het Kabinet van de Koning worden deelnemers uitgedaagd om hun kennis te testen en tevens kritische vragen te stellen over de rol van de koning. Wat als de koning een wet niet wil ondertekenen? Appt het Kabinet met de koning? Centraal staat hoe je te werk gaat als je geen bevoegdheden, maar wel verantwoordelijkheden hebt. De heer drs. Frans Princen weet met humor en sprekende voorbeelden uit te leggen dat het Kabinet de koning informeert over alle verschillende inzichten omtrent een beleidsvoorstel, zodat hij weet wat er speelt in de samenleving. Op die manier kan de koning een eigen invulling geven aan zijn koningschap, maar uiteraard binnen de grenzen van de ministeriële verantwoordelijkheid.
Excursie Eerste Kamer
Zittend op de groene bankjes van Eerste Kamer werden de docenten vriendelijk ontvangen door Remco Nehmelman (de Griffier van Eerste Kamer) en Gert Riphagen (Persvoorlichter Eerste Kamer). De heren vertelden allerlei belangrijke feitjes over de (werking van de) Eerst Kamer. Ook werd de kennis van de docenten getest. Het ‘petje op, petje af’-principe werd gehanteerd. Tussendoor was er voldoende ruimte om vragen te stellen en om de discussie aan te gaan. Het gaf een interessante inkijkje in hoe de Eerste Kamer werkt. Sinds 1945 zijn er bijvoorbeeld maar 72 wetsvoorstellen verworpen door de Eerste Kamer. En Europa telt 18 landen met een Eerste Kamer (tweekamerstelsel) en 32 landen zónder (Vaticaanstad tellen we even niet mee). Na de quiz was er nog ruimte voor een aantal stellingen en ontstonden er interessante discussies.
Ronde 2
Lezing Prof. Dr. Wim Voermans – Het verhaal van de Grondwet
Van de 193 landen op de wereld hebben 189 een constitutie. Maar liefst 87% van al deze grondwetten is opgesteld na 1950. De Nederlandse Grondwet uit 1814 is de op-één-na-oudste grondwet van de wereld. De Leidse hoogleraar Wim Voermans stelde als vraag centraal: Waarom wil ieder land – zelfs een dictatoriaal regime – een grondwet hebben? Ondanks dat veel burgers niet weten wat er precies in de Grondwet staat, hechten ze toch veel waarde aan het bestaan ervan. De Canadese politicoloog Ran Hirschl deed in 2013 onderzoek naar drie verhaalverklaringen: ideologie, economie en politiek-strategisch. Toch zijn die drie verhalen niet sluitend. Voermans komt met een menselijke verklaring: ‘De Grondwet is een verhaal dat gaat over ons.’ Het beantwoordt drie vragen. Wie zijn wij? Wie heeft welke rol? Wat geeft ons vertrouwen, identiteit en status? Mensen zijn sociale wezens die moeten samenwerken om te overleven. Die samenwerking bestaat uit vertrouwen en erkenning. Deze twee pijlers vormen de basis van een grondwet. In feite is het niets meer dan een artificieel vertrouwen.
Lezing Victor Vlam – Vier jaar Trump: Hoe de VS ervoor staat
Amerikadeskundige Victor Vlam sprak over de aankomende presidentverkiezingen in de Verenigende Staten. De VS is een gepolariseerd land met twee politiek partijen; de Republikeinse van president Donald Trump en de Democratische van uitdagers Bernie Sanders, Elizabeth Warren, Joe Biden, Pete Buttigieg, Amy Klobuchar en Michael Bloomberg. De verdeeldheid in de VS was te zien in een onderzoek naar de mening van burgers over de andere partij: bijna de helft van de democraten en republieken vindt aanhangers van de andere partij slechte mensen die slechte dingen willen. Hoe ga je mensen ervan overtuigen om op jou te stemmen als mensen deze meningen hebben? De campagnes zijn er daarom voornamelijk op gericht om de eigen achterban naar de stembus te halen de zwevende kiezer bestaat niet echt. Deze campagnes worden uitgedragen met enige vorm van show. Zo staan er bijvoorbeeld aanhangers achter de kandidaat tijdens speeches, het zogenaamde ‘Human Wallpaper‘.
Lezing Arco Timmermans – De ‘publiekisering’ van de lobby
Veel mensen hebben bij lobbyen het idee van ‘hired guns’ die in achterkamertjes schimmige belangen behartigen. Echter vindt belangenbehartiging steeds vaker plaats in publieke arena’s zoals de media. Bijvoorbeeld door in-house belangenbehartiging van bedrijven, maar ook door (onderwijs)vakbonden en individuele burgers (het geval van het persoonsgebonden budget is daar een voorbeeld van). Een deel van public affairs heeft overlap met marketing: men probeert op een slimme manier iemand (onbewust) te beïnvloeden. Dit gebeurt in toenemende mate niet meer langs ideologische lijnen; vaak worden meerdere partijen door eenzelfde lobby aangesproken. Er zijn grofweg twee vormen van publiekisering te onderscheiden: onvrijwillig (bijvoorbeeld door journalistieke onthullingen zoals de coco-affaire), en vrijwillig: door gebruik van publieke arena’s.
Workshop Nikki Sterkenburg – Terrorisme bespreken in de klas
Nikki Sterkenburg maakt onderdeel uit van het platform TerInfo, een onderwijsprogramma om docenten te helpen met het bespreekbaar maken van terrorisme en politiek geweld in de klas. Hiermee willen zij een bijdrage leveren aan de weerbaarheid van kinderen ten aanzien van terrorisme, extremisme en radicalisering. Na een voorstelronde blijkt dat veel docenten terrorisme een lastig onderwerp vinden om aan te snijden in de klas en dat zij veel te maken krijgen met stereotyperingen bij dit onderwerp. Leerlingen krijgen tegenwoordig alles mee dankzij het internet. TerInfo biedt een mogelijkheid om ad hoc in te springen op actuele zaken zoals de moord op advocaat Derk Wiersum of de tramaanslag in Utrecht. Bij dit soort gebeurtenissen schrijft TerInfo lesbrieven en stuurt deze naar scholen. Deze kunnen vervolgens in de klas besproken worden. Het platform TerInfo is uniek in de wereld, mede door de aanpak gericht op kennisoverdracht op wetenschappelijke basis. Uit onderzoek is gebleken dat deze aanpak effectief werkt in het wegnemen van vooroordelen in de klas. Terrorisme wordt aan de leerlingen gepresenteerd in een historisch perspectief, met als doel laten inzien dat terrorisme van alle tijden is en niet beperkt tot een etniciteit of religie.
Het TerInfo platform groeit snel: in 2017 waren er slechts 5 scholen die er gebruik van maakten, maar op dit moment zijn dat er al meer dan 65. Na de introductie over het werk en de methode van TerInfo gingen de aanwezige docenten zelf aan de slag met een voorbeeld les over terrorisme. Aan de hand van vragen als ‘wat is terrorisme?’, ‘hoe oud is terrorisme?’, en ‘wie zijn de grootste slachtoffers van terrorisme?’ wordt duidelijk dat terrorisme een politiek beladen concept is dat in golven en in verschillende vormen constant aanwezig is geweest in de wereldgeschiedenis.
Workshop Gerard Ruijs, Thomas Klijnstra en Chiel Huijskes – Leren redeneren over maatschappelijke vraagstukken bij MAW
Ruijs, Klijnstra en Huijskes hebben lesmateriaal ontwikkeld om leerlingen te helpen om beter te kunnen redeneren over maatschappelijke vraagstukken. Dit is ontwikkeld op basis van een wetenschappelijk onderzoek, waarbij al 400 taken zijn geanalyseerd. Het materiaal wordt nu getest en verbeterd. Volgend schooljaar wordt het vervolgens uitgebracht. Enkele voorbeelden van redenaties van leerlingen werden getoond zodat fouten in de redenaties konden worden besproken. De docenten gaan nu het onderwijsmateriaal zelf uitproberen, en kunnen er daarna feedback op leveren.
Workshop Anne Frank Stichting – Stories that Move
Gabriëlle Brummelman van de Anne Frank Stichting was aanwezig om Stories That Move te introduceren aan een groep geïnteresseerde maatschappijleerdocenten. Dit is een online toolbox tegen discriminatie. Deze digitale tool bevat onder andere verschillende filmpjes waarin het onderwerp discriminatie wordt aangekaart en besproken door jongeren die hun eigen ervaring met het onderwerp belichten. Tijdens de workshop werden enkele van deze filmpjes gekeken met de groep. Bijvoorbeeld die van de Duits/Albanese Medine. Docenten kregen de opdracht om het zojuist gekeken fragment in één woord samen te vatten.
Een ander onderdeel van de workshop richtte zich op vooroordelen. Er werden foto’s van gezichten op de grond gelegd, samen met een quote. Deze quotes hadden te maken met de vooroordelen die de personen ervaren. De docenten werd gevraagd om bij een foto te gaan staan en uit te leggen waarom ze deze hadden gekozen.
De toolbox heeft als doel vooroordelen en ongelijkheid bespreekbaar te maken in de klas. Aan de reacties van de maatschappijleerdocenten was te merken dat de tool gewaardeerd werd. De toolbox is toegankelijk voor zowel leraren als leerlingen, en te vinden op www.storiesthatmove.org
Workshop SLO: Han Noordink en Jeroen Bron – Curriculum.nu: een vernieuwingsimpuls voor maatschappijleer en democratische vorming
125 leraren en 18 schoolleiders bogen zich gedurende ruime tijd over één vraag: ‘wat moeten onze leerlingen kennen en kunnen?’. Han Noordink en Jeroen Bron presenteerden de nieuwe kerndoelen en eindtermen voor het onderwijs, vertelden hoe deze ontwikkeld zijn en waar ruimte bestaat voor eigen interpretatie door de vakdocent. Waar de nadruk in het onderwijs voorheen veelal lag op de inhoud, moet met het nieuwe curriculum meer ruimte en balans gecreëerd worden. Extra aandacht was er ook voor ‘gezamenlijke taal’: hoe kan je verbinding leggen tussen mens & maatschappij en mens & natuur? Hoe kun je verschillende onderdelen aan elkaar koppelen? Kun je ervoor zorgen dat iedereen zich herkent in kernconcepten, zoals welvaart, schaarste, welzijn, ethiek, diversiteit, macht en gezag? Binnen welk kernconcept kun je het thema ‘wereldreligies’ dan precies plaatsen? Prikkelende onderwerpen waar de docenten nog lang enthousiast over bleven discussiëren. Ook de Tweede Kamer is nog niet uitgepraat over dit onderwerp: op 5 maart vindt een algemeen overleg plaats met Minister Slob. Dan zullen we meer weten over hoe het curriculum van invloed gaat zijn op de lessen Maatschappijleer!
Workshop De Frisse Blik en Bromet Filmschool: Lucas Westerbeek – Begrijpend kijken
Vanaf groep drie leren kinderen om teksten te lezen en te begrijpen. Ondanks dat jongeren steeds meer opgroeien in een beeldencultuur, is er in het onderwijs nauwelijks aandacht voor het kritisch kijken naar film. Lucas Westerbeek, directeur van de Bromet Filmschool en De Frisse Blik, leert docenten en leerlingen ‘begrijpend’ kijken. Aan de hand van video- en filmfragmenten vertelt Westerbeek over het maken en kijken naar films en video’s. Hierbij gaat hij in op wat de makers in beeld brengen, maar vooral ook op wat zij buiten beeld laten. Zo wil hij zijn publiek bewust maken dat het belangrijk is dat we kritisch kijken naar het talloze beeldmateriaal waarmee we tegenwoordig geconfronteerd worden. Door middel van leuke en prikkelende fragmenten laat hij zien dat alle filmmakers hun eigen afwegingen, voorkeuren en soms zelfs verborgen agenda’s hebben over wat ze wel en niet in beeld brengen. Zou vlogger Enzo Knol echt helemaal naar Roermond gaan om een trampolinespringevenement te filmen voor zijn volgers in de plaatselijke designer outlet vanwege zijn voorliefde voor trampolinespringen, of heeft hij andere redenen?
Website De Frisse Blik en Bromet Filmschool
Workshop Stichting Nederlands Debat Instituut: Walter Freeman en Severin Heuvelman – Debat op het vmbo: kritisch nadenken en met zelfvertrouwen spreken
Debatteren doet leerlingen goed. Het leert ze kritisch na te denken, argumenten te geven, met meer zelfvertrouwen te spreken, beter te luisteren naar de ander en het leert leerlingen om samen te werken. Daarom is het belangrijk ook zelf in de klas een goed debat te kunnen organiseren. Walter Freeman en Severin Heuvelman van Stichting Nederlands Debat Instituut gingen hier tijdens deze workshop met de docenten mee aan de slag. Met werkvormen specifiek gericht op het vmbo. Maar hoe kun je deze werkvormen het beste inslijpen bij docenten? Precies, door ze hen zelf te laten ervaren. En dus werd er heel wat afgelachen terwijl docenten ‘de bel’ moesten proberen te verkopen. Hierbij moest men betogen waarom een fictief voorwerp nou zo onmisbaar was. Een activerende werkvorm die je zo kunt inzetten als opwarmer voor een uiteindelijk debat. Dat debat kwam er ook, en de gemoederen liepen hoog op over bijvoorbeeld energiedrankjes. Uiteindelijk ging gelukkig iedereen mét energie weg.
Website Stichting Nederlands Debat Instituut
Excursie Hoge Raad
Voor het derde jaar op rij bezocht een groep deelnemers van de Docentendag Maatschappijleer de Hoge Raad: de hoogste rechtsprekende instantie in ons Koninkrijk. In het pand aan de Korte Voorhout in Den Haag werd de groep ontvangen door mr. Hans Storm, griffier bij de Hoge Raad. Tijdens het bezoek werd uitgebreid stilgestaan bij de functies en kerntaken van de Hoge Raad. Niet alleen individuele rechtsbescherming, maar ook het waarborgen van de rechtseenheid en bijdragen aan de rechtsontwikkeling in ons land. Dit laatste wordt inmiddels gezien als de belangrijkste kerntaak. Mede dankzij de docenten, kwamen ook actuele thema’s en vraagstukken – zoals de recente uitspraak in de Urgenda klimaatzaak en het spanningsveld tussen de rechtsprekende en wetgevende macht – aan bod.
Excursie de Grafelijke Zalen
De excursie naar de Grafelijke Zalen biedt een reis door de rijke geschiedenis en de hoopvolle toekomst van het Binnenhof. Onder begeleiding van Mathijs Eskes, medewerker Rijksvastgoedbedrijf en Eerste Kamer, wordt men vermaakt met talloze anekdotes. Vanaf de welbekende Ridderzaal bewandelen deelnemers verschillende Grafelijke Zalen die elk hun eigen verhaal herbergen. Zoals de berechting van Johan van Oldenbarnevelt en waarom Den Haag het politieke hart van Nederland is geworden in plaats van de hoofdstad. Maar men blijft niet in het verleden hangen. Ook in het heden blijven de Grafelijke Zalen een belangrijke rol vervullen. Prinsjesdag is alom bekend, maar de zalen werden ook volop gebruikt ten tijde van het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie. Tot slot bood Mathijs Eskes ook een blik op de toekomst; over hoe het Rijksvastgoedbedrijf ernaar streeft om deze vaderlandse geschiedenis te waarborgen voor toekomstige generaties. Een ideaal waar elke deelnemer zich ongetwijfeld in kan vinden na deze excursie.
Excursie Tweede Kamer
Een excursie naar de Tweede Kamer staat al jaren op het programma, maar dit jaar had de excursie een bijzonder tintje. Deze werd namelijk verzorgd door Roelof Bisschop, Kamerlid namens de SGP. Hij liet de docenten allerlei bijzondere plekken en kunstwerken zien, en vertelde uitgebreid over hoe hij zijn werk ervaart. Leuk detail: de heer Bisschop was zelf werkzaam in het onderwijs.
In de Statenpassage is momenteel een tentoonstelling over de Statenvertaling van de bijbel. Bisschop heeft een belangrijke rol gehad in het samenstellen van deze tentoonstelling. Hij stond er kort bij stil waarom juist nu deze tentoonstelling in de Tweede Kamer is en of het geen stukje evangelisatie is. De Statenvertaling van de bijbel heeft enorme invloed gehad op onze taal en is een belangrijk besluit geweest van de Staten-Generaal, vertelde Bisschop.
De rondleiding voerde door het hele gebouw; van het kamertje van Gerrit Kastein tot en met de Handelingenkamer. We eindigen in de plenaire zaal van de Tweede Kamer, waar de docenten plaatsnamen in de zetels. Een unieke kans om het Kamerlid vragen te stellen en tegelijkertijd te genieten van ambiance van de plenaire zaal.
Excursie Ministerie van Defensie
Goed voorbereid als militairen zijn werd de groep docenten hartelijk ontvangen bij de ingang van het ministerie. De presentatie in de ‘Generaalszaal’ werd afgetrapt door een zogeheten burgermedewerker, de heer Vennik. In vogelvlucht werd verteld waar Defensie elke dag mee bezig is, hoe Defensie het woord ‘veiligheid’ interpreteert, met wie het ministerie samenwerkt en wat de grote uitdagingen zijn.
Luitenant-kolonel Marx, senior beleidsmedewerker bij het cluster ‘strategie’, gaf een korte analyse van de laatste globale ontwikkelingen. Zo vertelde hij over de groei van non-statelijke actoren. Daar waar vroeger makkelijker een gemeenschappelijke vijand aan te merken was, is dat tegenwoordig minder duidelijk. Andere ontwikkelingen hebben ook grote invloed: zo wordt beter getraind voor optreden in verstedelijkt gebied en hebben de steeds extremer wordende weersomstandigheden invloed.
Luitenant-kolonel Verdiesen houdt zich bezig met innovatieve ontwikkelingen voor Defensie. Een grote uitdaging is de samenwerking met externe partners. Bijvoorbeeld wanneer het gaat om technische systemen. Deze zijn potentieel zeer interessant voor een tegenstander en een samenwerkingspartner moet dus goed te vertrouwen zijn. Verdiesen vertelde ook over de inzet van robots. De laatste kilometer van een operatie is vaak de meest gevaarlijke. Een robot kan dan de zware tassen en munitie vervoeren, waardoor militairen flexibeler zijn en sneller kunnen handelen in veranderende situaties.