Race naar de Raad – verslag

Eind oktober organiseerden ProDemos en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de bijeenkomst ‘Race naar de Raad’ in de raadzaal van Den Haag. Het doel van deze bijeenkomst was om elkaar te informeren en te inspireren hoe we in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart 2018, maar ook daarna, inwoners actief kunnen betrekken bij de lokale politiek.

Gezamenlijke verantwoordelijkheid, permanente investering nodig

Waarom is het eigenlijk zo belangrijk om inwoners en politiek met elkaar in contact te brengen? De heer Kuijpers, directeur-generaal Bestuur en Wonen van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties stelt: “De kwaliteit van het openbaar bestuur is cruciaal voor het functioneren van het land.” Daarvoor is het van belang dat er goede bestuurders zijn, goede controle door de gemeenteraad etc. Kuijpers ziet het werven van voldoende en goede raadsleden als een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid, van zowel overheden, als van politieke partijen. De heer Habben Jansen, directeur van ProDemos, voegt daaraan toe dat onze democratie een permanente investering vraagt. Met de cursus Politiek Actief die ProDemos de laatste jaren heeft uitgevoerd zijn meer dan 6000 deelnemers bereikt in ruim 200 gemeenten. Uit de verhalen van aanwezige oud-deelnemers blijkt wel dat er veel belangstelling is voor de cursus. Niet alleen om actief te worden, maar ook omdat inwoners behoefte hebben aan informatie: hoe werkt dat nou bij zo’n gemeente? De heer Van Oeveren, plaatsvervangend griffier van de gemeente Den Haag, ziet dat ook bij een programma als ‘Gast van de Raad’, waarbij inwoners worden uitgenodigd een raadsvergadering bij te wonen.

De R-factor

Anton Stapelkamp, burgemeester van Kapelle en binnenkort van Aalten, hield een inspirerend verhaal over de R-factor. Bekijk de verhouding tussen burger en overheid eens als een relatie: welke factoren versterken en verbeteren een relatie? Dan gaat het bijvoorbeeld om: frequentie (hoe vaak is er contact?), duurzaamheid, directheid en intensiteit. Factoren die een relatie bemoeilijken of verslechteren zijn er natuurlijk ook: schaalvergroting (hoe groot is de kans dat je een raadslid in het echt tegenkomt?), digitalisering en mobiliteit (mensen wisselen makkelijker van gemeente). Een grote, identiteitsarme, anonieme gemeente is relationeel gezien armoedig. Stapelkamp stelt dan ook voor dat voorstellen tot verandering ook relationeel getoetst zouden moeten worden.

Lees Anton Stapelkamp: De kloof tussen burger en overheid vanuit relationeel perspectief (pdf).

Workshops

In drie workshops werden vervolgens veel praktische tips gedeeld, om de opkomst voor verkiezingen te verhogen, hoe meer vrouwen te enthousiasmeren voor het raadswerk en het inzetten van sociale media door raadsleden.

Er zijn veel soorten sociale media. De bekendste zijn waarschijnlijk Twitter, Facebook, YouTube en LinkedIn. Ieder kanaal heeft zijn eigen kenmerken en eigen publiek. Zo zijn op Twitter relatief weinig mensen (± 800.000) actief. Er zijn vooral veel mensen uit journalistiek en politiek op Twitter te vinden, wat het een interessant kanaal maakt voor raadsleden. Op Facebook vind je het grootste publiek (10 miljoen mensen), dat is dus een interessant kanaal als je grote groepen wilt bereiken. Op Facebook werken vooral video’s erg goed, omdat Facebook die vaker toont dan berichten met alleen tekst en/of een foto.

Als je als raadslid sociale media gaat inzetten, volg dan de volgende stappen. Bepaal allereerst je ambitie: wat wil je bereiken? Verzin vervolgens strategieën om die ambitie te bereiken. Bedenk ten slotte welke middelen je daar het beste voor in kunt zetten.

Bijvoorbeeld:

Ambitie: ik wil herkozen worden als raadslid.
Strategieën: netwerk vergroten, jezelf presenteren, bereikbaar zijn.
Middelen: video’s op YouTube en Facebook, pers (ook via Twitter), eigen website.

Toon vervolgens in je profiel je ambitie. Toets je content (inhoud) steeds aan je ambitie: straalt je website je ambitie uit? Passen je berichten bij je ambitie? En zoek het publiek dat je wilt bereiken op via de kanalen waar ze te vinden zijn. Wil je bijvoorbeeld jongeren bereiken, dan is Facebook een goed kanaal. Tip: Haak in bij actualiteiten. Is er bij Pauw of bij de regionale omroep bijvoorbeeld een item over een onderwerp waar jij een mening over hebt, stuur er dan meteen een tweet over uit.

Bekijk de presentatie van Thomas Boeschoten (pdf)

Meer vrouwen in de gemeenteraad!, door het project Stem op een Vrouw

In deze workshop gaven de initiatiefnemers van het project Stem op een vrouw, Devika Partiman en Esther Crabbendam, (www.stemopeenvrouw.com) praktische tips over hoe je meer vrouwen kunt enthousiasmeren voor de lokale politiek. De belangrijkste tip is om vrouwen direct en persoonlijk te benaderen . Ook van belang is dat je vrouwen inzicht geeft in de arbeidsvoorwaarden en ervoor zorgt dat de werkomstandigheden aantrekkelijker worden.

Vrouwen met ambitie voor de lokale politiek kunnen zich via de website aanmelden voor meer informatie en advies.
Lees de handreiking Meer vrouwen in de gemeenteraad (pdf)

Opkomstverhoging, door Julien van Ostaaijen (ProDemos en Universiteit van Tilburg)

Opkomst is een symptoom. Het volgt onder meer uit een van de lokale democratie afgekeerde lokale samenleving en een lokaal bestuur wat nog steeds niet weet hoe met actieve inwoners om te gaan. Dat zijn structurele problemen. Het oplossen van die problemen (en daarmee het verhogen van de opkomst) lost je niet op met een vierjaarlijks ‘(campagne)feestje rondom de verkiezingen’. In de workshop wordt de noodzakelijke structurele inzet van gemeenten besproken om die problemen aan te pakken. Dat betekent onder meer het stimuleren van scholing, het actiever verbinden met lokale netwerken en het minder terughoudend omgaan met het overdragen van invloed aan die samenleving. Daarnaast blijkt ook in het doen van meer onderzoek nog een wereld te winnen. Gemeenten weten slechts heel beperkt wat wel en niet werkt m.b.t. verkiezingscampagnes. En wat ze wel weten, wordt onvoldoende toegepast.

De workshop werd afgesloten met enkele tips voor een betere lokale verkiezingscampagne, gebaseerd op grootschalig onderzoek naar de lokale opkomst: Van Ostaaijen, Epskamp & Dols, Verbetering op komst. Een verkenning naar een effectieve gemeentelijke inzet van communicatiemiddelen voor de opkomst bij lokale verkiezingen, Tilburg/Rotterdam: Tilburg University/OBI Rotterdam.

Het rapport en overige publicaties m.b.t. opkomst en lokale democratie zijn te vinden op www.vanostaaijen.nl
Bekijk de presentatie van Julien van Ostaaijen (pdf)

Handreiking Politiek Actief

In de Handreiking Politiek Actief geven we u inzicht in de ervaringen die gemeenten hebben met het organiseren van activiteiten voor het vergroten van de politieke betrokkenheid. Hierbij onderscheiden we twee categorieën: informerende activiteiten en activiteiten gericht op de werving van raadsleden.

We hopen dat deze publicatie u inspireert om ook in uw gemeente activiteiten uit te voeren om uw inwoners meer te betrekken bij de lokale democratie.

Foto’s Race naar de Raad: Sjoerd van der Hucht